Avrupa Birliði’nin ekonomik krizinin sona erip ermediði, tartýþmalý. Ülkeler arasýnda dengesizlik sürüyor. Güneyde Ýspanya Ýtalya ve Yunanistan’da kaðýt üzerinde iþler düzeliyor, gerçek hayatta ise iþsizlik ve ekonomik durgunluk sürüyor. Yine kaðýt üzerinde bono faizine göre bu ülkelerde iþler gayet iyi. Ýtalya ve Ýspanya’nýn 10 yýllýk bono faizi yüzde 3 ya da altýnda, ABD’nin benzer faizi yüzde 2.6’da. Yani bu ülkelerin riski ABD ile sanki ayný...
10 gün sonra Avrupa Parlamentosu seçimleri var. Kimse ortalýðý bulandýrmak istemiyor. Bu halde bile seçimde AB’ye ve birleþmeye karþý partilerin önde çýkacaðý biliniyor. Daha fazla olumsuzluk seçmeni daha da ürküteceði için, AB’de herkes seçime dek en iyimser maskesini takmýþ durumda.
AB’nin geniþleme gücü ve niyeti var mý?- diye sorarken ve Türkiye dahil aday ülkelerle sorunlar ortadayken, -komþular- akla geldi. Sanki -yarýn AB üyesi olacakmýþ da Rusya yüzünden olamamýþ- gibi köpürtülen Ukrayna, bütün gürültüye raðmen Komþu statüsündeydi. AB’nin 16 yakýn komþusu ile özel iliþkileri var: Azerbaycan, Belarus, Cezayir, Ermenistan, Fas, Filistin, Gürcistan, Ýsrail, Libya, Lübnan, Mýsýr, Moldova, Suriye, Tunus, Ukrayna, Ürdün.
AB’nin projesi bu komþularý birbirine baðlayýp, olabildiðince istikrarlý bir dýþ çember ve hinterland oluþturmayý amaçlamýþtý. Tabii ki bu proje 10 yýl baþladýðýnda ortam ve arazi çok farklýydý. Þimdi içeriyi toplayamayan AB’nin dýþ çembere faydasý ve alakasý da kuþkulu.
Ülke ekonomilerini uluslararasý yatýrýmcý açýsýndan gruplamaya meraklý olan ve BRIC teriminin ve Türkiye dahil TEKME grubunun yaratýcýsý ekonomist Jim O’Neill, AB’nin bu 16 komþusuna daha ihtimam göstermesi gerektiðini söylüyor.
Hesaplamýþ: 16 ülkenin toplam milli geliri halen 1.3 trilyon dolar. Bu miktar, 2050 yýlýna dek 7 trilyon olacak... O’Neill sonra Türkiye, Rusya, Ýran ve Suudi Arabistan’ý da bu gruba ekliyor. Bu 4 ülkenin milli gelirinin halen 4 trilyon dolar olduðunu, miktarýn yarýsýndan fazlasýnýn Rusya’dan geldiðini hatýrlatýyor. Ve bu 4 ülkenin milli gelirinin 2050’ye dek 18 trilyon dolar olacaðýný tahmin ediyor.
Ayný hesapla toplam 20 komþunun milli geliri 2050’de 25 trilyon olacak. Ve bu miktar, AB’nin o zamanki milli gelirinin yüzde 70’i. O’Neill, böyle bir grupla iyi geçinip iþbirliði yapmanýn AB ekonomisine büyük destek olacaðýný hatýrlatýyor. Ayrýca AB’nin bu ülkelerle tutarlý bir iliþki geliþtirmediðini, iliþkilere hemen -Üyelik- gölgesinin düþtüðünü ve üyelik veririm-vermem tartýþmasý altýnda komþularla temasýn verimli olmayacaðýný söylüyor.
Bu ülkelerin 2050’ye dek AB’nin yüzde 70’ini oluþturmasý tabii ki avantaj. Ancak bu ülkeler ortak hareket etme kývraklýðýna þu an sahip deðil. Her biri ayrý sorunla boðuþuyor. Moldova ve Belarus’un Rusya ile Ukrayna benzeri sorunlarý var ya da yakýnda olacak. Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan, Rusya’nýn yakýn gözetim ve denetimindeler. Bütün bu ülkelerin milli gelirinin AB’ye eklenip eklenmeyeceði belirsiz ama, biraz daha ýsrar ederse Rusya’ya eklenebilir.
Kuzey Afrika ve Doðu Akdeniz’e kýyýsý olan diðer ülkelerin kalkýnma yollarý siyasi engellerle dolu. Ýsrail AB ile ayrý iliþkiye sahip. Diðerleri daha siyaseten kendilerine gelemedi, deðil ekonomik kalkýnma... Rusya, AB ile kartlarý yeniden karýyor. Suudi Arabistan belki, ama Ýran AB ekonomisinden uzak düþüyor.
Bütün bunlarýn arasýnda Türkiye: Gerçi 2050’den söz ediyoruz ama halen adaylýða en yakýn olmasý gereken Türkiye’nin o zamana dek AB kapýsýnda beklemeyeceði kesin. Türkiye -Komþu- statüsü de istemez. Coðrafya komþuluðu sürer, o baþka... Türkiye için AB’den ayrý ya da AB ile birlikte bütün senaryolarda milli gelirin ne olacaðý önem taþýyor. Anlaþýlan, iliþkilere isim konmasý gerektiðinde milli gelire bakýlacak...
Türkiye’nin sayýlan 19 ülke ile ekonomik iliþkisini daha da geliþtirmesi, Türkiye’nin kendi komþuluk çizgisine hizmet eder. Zaten o yapýlýyor... Þimdi toplam milli geliri 7 trilyon olan 20 ülke 2050’de 25 trilyona ulaþacaksa, AB’ye ne olursa olsun bu ülkeler kendilerini üçe katlayacak- demek. Yani bu 20 ülkenin büyümesi, her durumda sürecek... Belki asýl, 2050’ye dek Euro kalýr mý ya da o zamana dek maliyeler birleþmezse AB kalýr mý? AB’nin üye sayýsý artar mý, azalýr mý, diye düþünmek daha yararlý olabilir.
twitter.com/selimatalayny
