Dünya saðlýk otoriteleri tarafýndan tip-2 þeker hastalýðý geliþimi riskinin günümüzde bozulan beslenme þekli, çevresel etkenler ve artan obezite oranlarý gibi çeþitli etkenlere baðlý olarak hýzlý artýþ gösterdiði bildiriliyor. Bu bakýmdan alýnacak önlemler gerek birey saðlýðý ve gerekse sosyal saðlýk sigortasý programlarýnda büyük maddi harcamalara yol açacaðýndan son derece önemli. Bu konuda en akýlcý yaklaþým hiç þüphesiz günlük diyette yapýlacak basit ve uygulanabilir düzenlemeler ile saðlanabilecek avantajlar. Yürütülen bir tarama çalýþmasýnda (meta analiz) elma ve armut tüketiminin bu konuda ne þekilde katký saðlayabileceði incelenmiþ.
Araþtýrýcýlar bu konuda yapýlmýþ ve bilimsel dergilerde yayýmlanmýþ çalýþmalar arasýndan kriterlere uygun olarak seçtikleri beþ ileri dönük (prospektif) saha çalýþmasýný daha ayrýntýlý incelemeye almýþlar. Toplam olarak yaklaþýk ikiyüz otuzbin kiþi üzerinde yürütülen bu çalýþmalarýn sonuçlarý birlikte istatiksel olarak deðerlendirildiðinde bir hafta süresince tüketilen elma ve armut porsiyonu artýkça tip-2 þeker hastalýðý geliþme riskinin azaldýðý gözlemlenmiþ. Haftada bir porsiyon tüketenlerde yüzde 3 iken, haftada 5 porsiyon elma-armut tüketenlerde þeker hastalýðý görülme riski yüzde 19 oranýnda azalmýþ.
Elma ve armut meyvelerinin bileþiminde bulunan pektin gibi çözünebilir lifler geç sindirildiðinden mide boþalmasýný geciktirirken yemek sonrasý kan þekerindeki artýþý azaltmasýna baðlý olarak aþýrý insülin salgýlanmasýný önlemektedir. Meyvede bulunan zengin polifenoller ise hücrelere hasar veren serbest radikalleri yok eden antioksidan etki saðlamaktadýr. Ayrýca polifenollerin yaný sýra içerikte yer alan diðer bazý bileþenler iltihabý önlemektedir. Bu üç bileþik grubunun þeker hastalýðý riskinin azaltýlmasýnda rol oynayan baþlýca etkenler olduðu düþünülüyor.
Peki bu çalýþmanýn sonuçlarýna ne derecede güvenilebilir? Ýkiyüz otuz bin gibi çok yüksek sayýda kiþi üzerinde yürütülmüþ olmasý, araþtýrýcýlarýn uyguladýðý kuvvetli istatiksel deðerlendirmenin yaný sýra çalýþmaya dahil edilme ölçütleri (yaþ, cinsiyet, ýrk, aðýrlýk, sigara tiryakiliði gibi) çalýþma sonuçlarýnýn güvenilirliðini artýrýyor. Çok bilinen bir sloganý hatýrlatmakta yarar görüyorum: “Günde bir elma doktoru uzak tutar”. Tabi bir baþka atasözü “elmayý diþle de ye, armudu soy da ye” öðüdünü de göz ardý etmemek gerekir. Çünkü elmanýn kabuðu polifenoller bakýmýndan zengin.
