Genci, yaþlýsý hepimizin umududur emeklilik. Bazen yolda yürürken hiç tanýmadýðým insanlar Gazeteden, TV programlarýndan, sosyal medyadan tanýdýklarýný belirtip dertlerini, sorularýný paylaþýrlar. Markette, fýrýnda, dost sohbetlerinde laf bir yerde gelip emekliliðe dayanýr. Ýnanýn her zaman laf gelip bir yerde çalýþtýkça emekli maaþýnýn düþmesine baðlanýr.
Gerçekten de bugün en kýsa zamanda çözülmesi gereken ve sosyal güvenlik sistemindeki önemli sorunlardan birisi olan çalýþtýkça emekli maaþýnýn düþmesi konusu hem vicdanlarý rahatsýz etmekte, hem emekçi kesimi fakirleþtirmekte ve hem de esasen bu sorun kayýtdýþý çalýþmanýn da önemli sebeplerinden birisi olarak karþýmýza çýkmaktadýr.
Yazýyý okurken bazý okurlarýmýzýn “çalýþtýkça emekli aylýðýnýn neden düþtüðünü anlamakta zorlandýklarýný?” duyar gibiyim.
Aslýnda ülke olarak bizim daha çok yatýrým yapmamýz, daha çok üretmemiz ve daha çok çalýþmamýz gerekirken maalesef bizdeki sosyal güvenlik sistemi toplumu kayýtdýþý çalýþmaya teþvik ediyor. Özellikle çalýþanlarýn çalýþtýkça emekli maaþlarý düþüyor. Bu da haliyle çalýþanlarý kayýtdýþýna itiyor.
Sayýn Cumhurbaþkanýmýz Recep Tayyip Erdoðan’ýn talimatýyla geçtiðimiz ay torba kanunda yapýlan düzenleme ile en düþük emekli aylýðýnýn 1.000.-TL olmasý yönünde artýþ yapýldý. Eðer emekli aylýðý hesaplama sistemi deðiþmez ve sistemde kaldýkça maaþýnýn artmasý yönünde iyileþtirme yapýlmaz ise önümüzdeki yýllarda bu sorun daha çok gündeme gelecek.
Normal þartlarda insanlarýn prim gün sayýsý arttýkça, insanlarýn sisteme prim ödedikleri süre daha fazla oldukça daha fazla emekli maaþý almalarý gerekiyor.
Ama Türkiye’de tam tersine emekliliðe hak kazananlar için veya emekliye hak kazanamayanlar için sistemde kalmaya devam ettikleri her ay için emekli maaþlarýnda 2-3 lira civarýnda bir düþüþ oluyor.
Bunu þu þekilde özetleyebiliriz; bir kiþinin çalýþma hayatýnda son noktayý koyup ben artýk emekli olmak istiyorum demesiyle birlikte SGK’ya gerekli koþullarý saðladýðýný söyleyip emekli olmak için baþvurmasýyla birlikte kendisine bir emekli aylýðý baðlanýyor.
Emekli maaþý asgari ücret veya bunun 2 katýndan az olan çalýþanlar için düþer, üç asgari ücretten fazla SGK matrahý olanlar içinse yükselir. Özellikle tavandan prim ödeyenler için her ay çalýþtýkça emekli maaþý 20 TL civarýnda yükselir.
Görüldüðü gibi düþük maaþlýlar açýsýndan olumsuz bir tablo var. Burada bir düzenleme yapýlarak olumsuzluðun giderilmesi gerekiyor.
SGK uygulamasýnda, 1.10.2008 sonrasýnda çalýþma süresi arttýkça aylýk baðlama oraný düþmektedir. Bu sistem sigortalýlarý erken emekliliðe teþvik ediyor. Yani, sisteme daha uzun süre prim ödeyenler düþük aylýk baðlama oranýyla adeta emekli maaþý düþürülüyor.
Oysa 25 yýlýn üzerinde prim ödeyen sigortalýlar hem daha fazla prim ödüyor, hem de emekli olmasý halinde alabileceði emekli maaþýndan feragat ediyor.
Bu nedenle sosyal güvenlik sistemine daha uzun süre prim ödeyen sigortalýlarýn aylýk baðlama oranlarý gün sayýsýndaki artýþa baðlý olarak kademeli þekilde artýrýlmalýdýr.
Sorun, sistemde esaslý bir deðiþiklikle, daha uzun süre prim ödeyenlere daha yüksek aylýk baðlama oraný getirilmesiyle ve sistemdeki hatalarýn düzeltilmesiyle çözülebilir.
