Çalışan ve primleri ödenen sigortalılar, gerekli şartları yerine getirdiğinde SGK tarafından emekli /yaşlılık aylığı bağlanıyor.
Ancak çalışma hayatında emeklilik şartlarını sağlayamayan, herhangi bir geliri olmayan muhtaç durumdaki vatandaşlarımıza da sosyal devlet olmanın gereği olarak 65 yaş aylığı bağlanıyor. 65 yaş aylığı bağlanmasında herhangi bir şekilde sigortalı olma ve SGK primi ödenme şartı olmadığı gibi, gerekli şartları taşıyan tüm yaşlılara (ve elbette engellilere de) 2022 Sayılı Kanun'a göre aylık bağlanmaktadır.
Yaşlılık nedeniyle çalışmayan ve herhangi bir sosyal güvencesi olmayan muhtaçlara sosyal devlet ilkesine bağlı olarak ve herhangi bir prim ödenmeden 65 yaş aylığı verilmesinde temel şartları sağlayanların bu haktan faydalanmak için mutlaka başvuru da yapması gerekmektedir. 65 yaş aylığı 2022 Sayılı Kanun’da düzenlenmiş olup, aylığa hak kazanma koşullarından biri 'muhtaç olma' kriteridir. Muhtaçlık kriteri, hane içi kişi başına düşen gelire göre hesaplanıyordu.
19 Ağustos 2018 tarihli Resmi Gazete'de yapılan değişikle artık hane içindeki fert başına düşen gelire bakılması sistemi değiştirilmiş ve yeni düzenlemeyle artık kişinin ve eşinin gelirine bakılacağı duyurulmuştur. Bu husus çok önemlidir. Zira eski sistemde çocukları ve torunlarıyla aynı evde yaşayan kişilerin hane içindeki gelirinin yüksek olması durumunda aylık bağlanmıyordu.
AK Parti İstanbul 3. Bölge Milletvekili Adayı olarak 7 Haziran seçimleri öncesinde seçim çalışmaları kapsamında ziyaret ettiğimiz yaşlı ve engellilerimizin bu konudan dolayı çok mağdur olduklarını bu köşeden de zaman zaman yazmıştım. Kişinin kendisinin geliri olmamasına rağmen aynı hanede yaşayan çocuğunun veya torununun yüksek gelirinin olması halinde aylık bağlanmaması doğru değildi. İşte bu yanlış düzeltildi. Yaşlı ve engellilerimize yönelik bu güzel gelişmeler için hem Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a ve hem de Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanımız Zehra Zümrüt Selçuk’a okurlarımız, yaşlılarımız ve engellilerimiz adına teşekkür ediyorum.
65 yaş aylığına hak kazanmak için bazı şartların sağlanması şart. Bunlardan birincisi kişi başına düşen gelir şartıdır. Vatandaşın kendisine ve eşine ait her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı asgari ücretin aylık net tutarının 1/3’ünden az olmalıdır. 65 yaş aylığına esas olan muhtaçlık kriteri asgari geçim indirimi hariç net asgari ücret üzerinden hesaplanmaktadır. 2018 yılında asgari geçim indirimi hariç net asgari ücret 1.450,90 TL olduğundan, 65 yaş aylığında kişi başına düşen ortalama aylık gelir sınırı 483.64 TL’dir. İkinci şartlar ise genel itibariyle başka bir yardım ve nafaka almamak veya sigortalı olacak şekilde bir işte çalışmamaktadır. Buna göre, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık almayanlar, uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışmayanlar, nafaka bağlanmamış veya nafaka bağlanması mümkün olmayanlar aylığa hak kazanabilir.
Özellikle son yıllarda 2022 Sayılı Kanun'la yapılan ödemelerin tutarlarında ciddi şekilde artış yapılmıştır. 2018 yılında yayınlanan 7143 Sayılı Kanun’la 65 yaş aylığı veya diğer adıyla 2022 aylığı yükseltilmiştir. Aylık tutar, yeni düzenlemeyle 2.332’den 4.387’ye çıkarılan gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutardadır.
1 Temmuz 2018 tarihinden itibaren ödenek tutar; 517.40 Türk Lirasıdır. Bu tutara yüzde 5 ilave yapılmakta olup toplamda aylık 543.27 Türk Lirası olarak ödeme yapılmaktadır.
Aylıklar aylık dönemler halinde peşin olarak ödenir. Üçer aylık ödeme son değişiklikle birlikte kaldırılmıştır. Bu ödemeler; hak sahiplerinin kendilerine veya durumlarına göre vekillerine, vasilerine, kayyumlarına veya velilerine yapılmaktadır.
