Her çalýþanýn bir gün emekli olma hayali var. Emeklilik hayali kuranlarýn, çalýþma sürecinde iyi bir emeklilik planlamasý yapmamasý halinde ileride maðdur olma riski bulunuyor. Ýleride maðdur olmamak için bu yazýnýn dikkatle okunmasýnda fayda var.
Ülkemizde çalýþanlarýn emeklilik koþullarý SSK’lý, BAÐ-KUR ‘lu ve memur olarak çalýþanlarýn için farklý farklý farklýdýr.
Burada genel kural ise, emeklilik hesaplamalarý yapýlýrken, sigortalýlarýn prim gün sayýlarý, sigortalýlýk süreleri ve yaþ þartlarýný birlikte deðerlendirilmesi ve bu üç koþulun da ayný anda saðlanmasýdýr.
Yasal düzenlemelerin farklýlýklarýndan dolayý, emeklilik hakký, tabi olunan statünün koþullarýyla deðerlendirildiðinde farklý sonuçlar çýkabiliyor. Yani bir kiþi çalýþma hayatýnýn çok büyük bir bölümünü kamuda çalýþan bir memur olarak geçirmiþ fakat son 4 yýl iþçi olarak çalýþmýþsa o kiþi SSK’lýymýþ gibi emekli olacaðýndan emekli aylýklarý ve emeklilik yaþý onun koþullarýna göre belirlenmektedir.
Özellikle, emeklilik planlamasýnda, emeklilik statüsünün iyi belirlenmiþ olmasý gerekiyor. Örneðin BAÐ-KUR’dan emekli olacak kadýnlarýn 1 Haziran 2002 tarihinde 20 tam yýlý ve 7200 günü, erkeklerin de 25 tam yýlý ve 9000 günü doldurmasýna ne kadar kaldýðýna bakýlýyor. Bu sebeple, tabi olunan statü belirlenmesiyle, emeklilik yaþ, prim gün sayýsý ve sigortalýlýk süresi belirlenmektedir. BAÐ-KUR’dan emekli olurken iþe giriþ tarihinin çok fazla bir önemi olmaz. 1 Haziran 2002 tarihinde ne kadar prim gün sayýsý olduðuna bakýlýr. Dolayýsýyla emeklilik planlamasýnda öncelikle hangi statüden emekli olunmasýnýn kiþiye parasal anlamda ve erken emeklilik anlamýnda cazip geldiðinin araþtýrýlmasý ve hesaplamalarýn buna göre yapýlmasý gerekiyor.
Emeklilikte 3.5 yýl kuralý nedir?
Bu kural, bir kiþinin çalýþma hayatýnda SSK, BAÐ-KUR, Emekli Sandýðý, banka sandýklarý gibi farklý statülerde geçen çalýþma süreleri birleþtirilirken bu kiþinin emeklilik statüsünü ve nasýl aylýk baðlanacaðý sorusunun cevabýdýr.
1 Ekim 2008’den önce ve sonra iþe girenler için farklý deðerlendirme yapýlýyor. 1 Ekim 2008’den önce çalýþmaya baþlayanlar için fiilen prim ödenen son 7 yýla yani 2520 güne bakýlmaktadýr. Ancak bu takvim yýlý olarak dikkate alýnmaz, örneðin 2520 gün 15 yýlýn içinde de geçebilir. Bu sürenin 1260 günü hangi statüde fazlaysa onun üzerinden emekli olunmaktadýr. Örneðin 22 yýl BAÐ-KUR’ lu, son 3,5 yýl SSK’lý olan biri SSK’dan emekli olur.
1 Ekim 2008’den sonra ilk defa çalýþmaya baþlayanlar için toplam çalýþma süresine bakýlmaktadýr. Bu dönem sonrasý sigortalý olmuþ kiþilerde, son 7 yýl deðil; tüm çalýþma süresine bakýlarak en çok hangi statüde prim ödenmiþse o statüye göre emekli olacak.
Emeklilikte yüksek maaþ için püf noktalarý neler?
Yüksek maaþ almanýn en temel püf noktasý, SGK’ ya bildirilen matrahlarýn/prime esas kazançlarýn çalýþýrken yüksek olmasýdýr.
Asgari ücret ve hemen üzeri gibi rakamlarla primleri ödenen kiþilerin emekli aylýklarý çalýþtýkça düþüyor. Özellikle 2016 yýlý için 3700-4000 lira civarýnda bir rakama tekabül eden kazancý olan kiþilerin de çalýþtýkça emekli aylýklarý artýyor.
Yüksek emekli aylýðý alamamanýn en temel nedeni aldýðý ücretin çok altýnda bildirim yapýlmasýdýr. Yani yüksek ücret alan ancak bildirimleri asgari ücret ve hemen üzeri seviyede olan kiþilerin aylýklarý ciddi bir kayýpla baðlanýyor.
Yurt dýþý borçlanmasý yapacaklar için hangi dönemler önemli?
Sigortalýlarýn emekli aylýklarý hesaplanýrken 1990-1999 dönemi, 2000-2008 dönemi ve 2008’den sonraki dönemler için ayrý ayrý hesaplamalar yapýlmaktadýr. 1990-1999 dönemindeki aylýk baðlama oranlarý yüksek olduðundan dolayý daha yüksek aylýklar baðlanabiliyor. Yurt dýþý borçlanmasý yapacak olanlara bu dönemi borçlanmalarý, oldukça avantajlý olacaktýr.
