Gazetelerde geçen hafta yayýmlanan “En saðlýklý Japonlar” baþlýklý haberin Japonya’da izini sürdüm... Bunun yiyip içtikleriyle pek ilgisi yok. Çünkü Japonlar üç beyaz denilen un, tuz, þeker üçlüsünü çok fazla kullanýyor. Peki sýrlarý nedir?
Geçen hafta konferans vermek için davet edildiðim Japonya’daydým. Daha önce Japonya’da bilimsel araþtýrmalar yapmak amacýyla iki buçuk yýl yaþamýþtým. O zamanlar Türkiye ile ilgili haberleri almak pek mümkün olmuyordu, þimdi ise tablet bilgisayarlarla günlük gazeteleri bile okumak artýk mümkün. Gazetelerde bir haber baþlýðý dikkatimi çekti: “Japonlar en saðlýklýsý.”
Önemli bir týp dergisi olan Lancet’te yer alan bir araþtýrmada 188 ülke arasýnda Japonlarýn en uzun ortalama yaþam süresine sahip olduðu, bu ülkeleri bir baþka Doðu Asya ülkesi Singapur, Andorra, Ýzlanda ve Kýbrýs’ýn takip ettiði bildiriliyordu. Ülkemiz ise 67’nci sýrada. Dünya Saðlýk Örgütü’nün ortalama yaþam süreleri verilerine göre de 87 yaþla Japonya ilk sýrada yer alýyor. Farklý olarak ortalama yaþam sürelerinde yine Japonya ile ilk sýrayý paylaþan Norveç söz konusu haberde yer almýyordu.
Yazýda bu baþarýnýn Japonlarýn bol miktarda suþi, deniz mahsulleri ve yeþil çay tüketimiyle iliþkili olduðu yorumuna yer veriliyordu. Bu yorum kanýmca çok yüzeysel ve gerçek dýþý, neden mi?
Batý dünyasýndaki uzmanlar gibi bizim uzmanlarýmýz da ‘üç beyaz’ olarak adlandýrýlan ‘tuz, un ve þeker’ kullanýmýnýn insan yaþamý için en önemli tehditler olduðunu kabul ediyor. Hatta iþi farklý bir boyuta taþýyan bizim milli uzmanlarýmýz ekmeðin yasaklý besinler arasýna dâhil edilmesini öneriyor. Bu öneriler dikkate alýndýðýnda Japonlarýn 50’li yaþlarý bile görebilmesi pek mümkün görünmüyor. Japonlarýn beslenme þekilleriyle ilgili gözlemlerimi okuduðunuzda sizde bana hak vereceksiniz!
Her köþede pastane ürünleri satýlýyor
Japon mutfaðýnýn temel elemaný pirinç; en yüksek glisemik indekse sahip tahýl (87-90 civarý). Ekmek yerine tüketilen haþlanmýþ pirinç, ayrýca ünlü Japon yemeði suþi’nin temel içeriði, ‘domburi’ ise tavuk, sebze vd. ile çeþnilendirilmiþ haþlanmýþ pirinç. Ayrýca diðer popüler yemekler olan Japon makarnasý udon, soba ve yakisoba ise beyaz unla hazýrlanan hamurdan yapýlýyor. Yine çeþnilendirilerek yeniliyor.
Japonlarýn en sevdiði diðer ölümcül beyaz ise þeker. Bizim baklava gibi aðýr tatlýlarý yok ama pirincin dövülerek un haline getirilmesiyle elde edilen pirinç hamurunun içine þekerli azuki fasulyesi veya tatlý patates vd. dolgular konularak hazýrlanan pirinç keki mochi var. Ben de çok severim. Ülkenin her tarafýnda mochi tipi veya benzeri çok sayýda tatlý ürünün satýldýðý dükkânlar bulunuyor. Ayrýca Japonlar, Batý usulü Fransýz kruvasan ürünlerine de çok düþkün. Her köþede bu tip pastane ürünleri satan yerler sürekli kalabalýk.
Üç ölümcül beyazdan sonuncusu olan tuza gelince, tuz yerine soya sosunu kullanýyorlar ki çok tuzlu.Ayrýca Japonlarýn bir baþka popüler yemeði olan tempura ise yaðda kýzartýlan sebze, balýk vb.
Sýrrý deniz mahsülleri ve yeþil çay mý?
Görüldüðü gibi Japonlarýn beslenme alýþkanlýklarý içerisinde üç ölümcül beyaz ve kýzartmalar sýklýkla yer alýyor. Japonlarýn bu baþarýsýnýn deniz ürünleri ve yeþil çay tüketimiyle iliþkili olabileceði düþünülebilir. Ancak Japonlarýn yeþil çayý da bildiðimiz yeþil çaydan farklý. Oolong çayý yarý fermente edilen çay yapraklarýndan hazýrlanýyor. Gerek yeþil çay ve gerekse oolong çayý sýcak ve soðuk olarak su yerine sýklýkla tüketiliyor. Yeni bir araþtýrmaya göre ekmeðe yeþil çay özütü ilave edilmesiyle ekmeðin glisemik indeksinin yüzde 70 gibi çok yüksek bir oranda düþürülebildiði gözlemlenmiþ.
Stres faktörünü unutmayýn
Kanýmca ortalama yaþam süresinin uzun olmasýndaki olasý etkenleri yorumlarken beslenme þeklinin yaný sýra stres faktörünü de göz önüne almak gerekiyor. Araþtýrmada ilk sýralarý paylaþan beþ ülkeden üçü ada ülkesi (Japonya, Ýzlanda, Kýbrýs), Andorra ise Ýspanya-Fransa sýnýrýnda yüksek daðlarda yer alan refahý yüksek ufak bir ülke. ‘Mavi bölgeler’ araþtýrmasýnda da dünyada en uzun ömürlü kiþilerin adalarda yaþadýðý gözlemlenmiþti. Büyük þehirlerin gürültü ve karmaþasýndan uzak sakin bir yaþam! Ancak Japonya ve Singapur için ayný þeyleri söyleyebilmek zor.
Sonuç olarak, uzun ve saðlýklý bir yaþamýn sýrlarýný sadece beslenme, ya da yaþam þekli, stres vb. kriterlere bakarak deðerlendirmeye çalýþmak pek gerçekçi görünmüyor.
