4857 sayýlý Ýþ Kanunun 30.maddesine göre iþverenler;
- Elli veya daha fazla iþçi çalýþtýrdýklarý özel sektör iþyerlerinde yüzde üç engelli,
- Kamu iþyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü iþçiyi veya Askerlik Kanunu veya Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamýna giren ve askerlik hizmetini yaparken Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayýlan terör olaylarýnýn sebep ve tesiri sonucu malul sayýlmayacak þekilde yaralananlarý meslek, beden ve ruhi durumlarýna uygun iþlerde çalýþtýrmakla yükümlüdürler.
Engelli istihdamý bir anlamda sosyal sorumluluk sayýlacaðýndan dolayý devletin de vergi ve sigorta primi anlamýnda desteði vardýr. Hatta korumalý iþyerlerinde çalýþtýrýlan zihinsel ve ruhsal engellilere iliþkin olarak da engelli baþýna 2016 yýlý için 453.25 TL ücret desteði saðlanmaktadýr.
Özel sektör iþyerlerinde eski hükümlü çalýþtýrma zorunluluðu kaldýrýlmýþ olduðundan sadece engelli çalýþtýrýlmasý yeterli olmaktadýr.
Engelli hesabýnda ayný il þartý
Ayný il sýnýrlarý içinde birden fazla iþyeri bulunan iþverenin bu kapsamda çalýþtýrmakla yükümlü olduðu iþçi sayýsý, toplam iþçi sayýsýna göre hesaplanýr. Bu kapsamda çalýþtýrýlacak iþçi sayýsýnýn tespitinde belirli ve belirsiz süreli iþ sözleþmesine göre çalýþtýrýlan iþçiler esas alýnýr.
Kýsmi süreli iþ sözleþmesine göre çalýþanlar, çalýþma süreleri dikkate alýnarak tam süreli çalýþmaya dönüþtürülür. Oranýn hesaplanmasýnda yarýma kadar kesirler dikkate alýnmaz, yarým ve daha fazla olanlar tama dönüþtürülür. Ýþyerinin iþçisi iken engelli hâle gelenlere öncelik tanýnýr.
Ýstihdam edilecek personelin, kanunen tanýmlanmýþ engelli tanýmý kapsamýnda olmasý gerekir. Diðer bir ifadeyle tüm vücut fonksiyon kaybýnýn en az yüzde kýrk olduðu saðlýk kurulu raporu ile belgelenmesi gerekmektedir. Eðer bu rapor yoksa ya da rapor var ancak % 40’ýn aþaðýsýnda engel varsa, bu kiþiler engelli olmamaktadýr.
Engelli istihdam yükümlülüðü tespitinde ayný il sýnýrlarý içinde birden fazla iþyeri bulunan iþverenin bu kapsamda çalýþtýrmakla yükümlü olduðu iþçi sayýsý, toplam iþçi sayýsýna göre hesaplanýr. Ýþyerlerindeki iþçi sayýsýnýn tespitinde yer altý ve su altý iþlerinde çalýþanlar ile güvenlik görevlileri hesaba katýlmaz.
Engelli personeller ancak engel durumlarýna uygun iþlerde çalýþma þartlarýný kolaylaþtýracak þekilde düzenlenebilen iþyerlerine çalýþtýrýlabilirler. Engelleri açýsýndan sýkýntý oluþturabilecek hizmet alanlarýnda çalýþtýrýlmamalýdýrlar.
Engelli ve (Kamu kurularýnda) eski hükümlü çalýþtýrmamanýn 2016 yýlýndaki idari para cezasý, çalýþtýrýlmayan her bir engelli ve eski hükümlü için 2.211 TL’dir.
Engelli SGK teþviki
4/a kapsamýnda sigortalý olarak engelli personel istihdam eden özel sektör iþverenleri için sigorta prim teþviki uygulanmaktadýr. Her bir engelli personel için prime esas kazanç alt sýnýrý üzerinden hesaplanan sigorta primine ait iþveren hisselerinin tamamý Hazinece karþýlanmaktadýr. Engelli personelin istihdamýna iliþkin verilecek olan teþvikten gerek kontenjan dâhilindeki (%3) engelli personelden gerekse de kontenjan fazlasý engelli personelden yararlanýlmasý mümkündür.
Engelli vergi indirimi
193 sayýlý Gelir Vergisi Kanununa göre çalýþma gücü kaybý oranýna göre engellilik indirimi uygulamaktadýr. Engelli çalýþanýn kendisi veya bakmakla yükümlü olduðu engelli bulunan ücretli çalýþan kiþiler yararlanabilmektedir.
Buna göre engelli personel çalýþtýran veya bakmakla yükümlü olduðu engelli kiþi bulunan sigortalýnýn vergi dairesinden alýnacak engelli indirim yazýsý bulunuyorsa 2016 yýlý için aþaðýda belirtilen tutarlar hesaplanan Gelir Vergisinden indirilir.
Engelli vergi indirimi tutarlarý:
- Birinci derece için 900 TL
- Ýkinci derece için 460 TL
- Üçüncü derece için 210 TL
Engelli raporuna iliþkin vergi indirim yazýsý olmadan faydalandýrýlmamasý gerektiðine dikkat edilmelidir.
