Engelli istihdam zorunluluðu, 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 30'uncu maddesinde hüküm altýna alýnmýþtýr.
Ýþverenler, elli veya daha fazla iþçi çalýþtýrdýklarý özel sektör iþyerlerinde yüzde üç engelli iþçi çalýþtýrmakla yükümlüdürler.
Engelli istihdam yükümlülüðü kontrol edilirken, aþaðýda yer alan çalýþanlar dikkate alýnmamaktadýr:
1. 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 4'üncü maddesi gereðince istisna tutulan iþ ve iþyerlerinde çalýþtýrýlan iþçiler,
2. 2828 sayýlý Sosyal Hizmetler Kanununun 16'ncý maddesinin dördüncü fýkrasý gereðince ev tipi sosyal hizmet birimlerinde çalýþtýrýlan iþçiler,
3. Yer altý ve su altý iþlerinde çalýþtýrýlan iþçiler,
4. 10/06/2004 tarihli ve 5188 sayýlý Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik þirketleri ile kurumlarýn kendi ihtiyacý için kurduðu güvenlik birimlerinde güvenlik elemaný olarak çalýþtýrýlan iþçiler,
5. 4857 sayýlý Ýþ Kanunu hükümlerine göre çalýþtýrýlan iþçiler hariç olmak üzere, 5953 sayýlý Basýn Mesleðinde Çalýþanlarla Çalýþtýranlar Arasýndaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkýnda Kanun kapsamýnda çalýþtýrýlan gazeteciler,
6. Ýþyerlerinde hâlihazýrda çalýþtýrýlan engelli, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayýlmayacak þekilde yaralanan iþçiler.
Engelli iþçi açýðý bulunan iþverenler, engelli açýðý doðduktan 30 gün sonra açýðýný kapatmak zorundadýr. Yükümlülüðün ortaya çýkmasýndan itibaren ise 5 iþ günü içerisinde ÝÞKUR'a baþvuru yapýlmalýdýr.
Ýþveren, engelli iþçiyi kendi imkânlarýyla bulup istihdam edebileceði gibi, ÝÞKUR tarafýndan da bu süreci yönetebilir.
Engelli personel talep formu ve cevap yazýsýnýn iletilmesinin ardýndan ise süreç þu þekildedir:
ÝÞKUR, özel sektör iþvereninin engelli talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, baþvuranlardan nitelikleri uygun engellileri, durumlarýný ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte iþverenle görüþtürür.
Ýþveren bu görüþmeden itibaren engelli açýðýný, en geç 15 gün içinde, ÝÞKUR tarafýndan görüþtürülenler ya da ÝÞKUR portalýnda kayýtlý diðer engelli iþ arayanlar arasýndan bizzat seçerek veya kendi imkânlarýyla temin edeceði engelliler arasýndan karþýlanmalýdýr. Ýþveren, iþe alýnanlarý ve alýnmayanlarý, alýnmama nedenlerini de belirterek ÝÞKUR'a bildirir. Engelli iþçi talepleri verilirken; ücret, çalýþma koþullarý, servis, yemek, iþin mahiyeti gibi bilgiler bulunmalýdýr.
Görüþmeye katýlacak engelli bulunamamasý, hiçbir engellinin görüþmeye gelmemesi veya görüþmeye katýlan engellilerin iþi reddetmesi nedeniyle, engelli açýðýnýn kapatýlamamasý durumunda iþlem basamaklarý tekrar uygulanýr. Süreç tamamlanmadan herhangi bir idari para cezasý uygulanmamaktadýr.
Sürecin sonunda engelli açýðýný tamamlamamýþ olan iþverene açýðýn doðduðu ilk günden itibaren idari para cezasý uygulanacaktýr. Ancak açýðýn 30 gün içinde tamamlanmasý halinde idari para cezasý uygulanmayacaktýr.
Diðer bir anlatýmla, engelli çalýþtýrma yükümlülüðü bulunan iþverenler engelli iþçi açýklarýnýn tamamlanmasý adýna kendileri personel temin edebilecekleri gibi ÝÞKUR'dan da talepte bulunabilecektir. Bu açýðýn kapatýlmamasý halinde geriye dönük olarak her ay ve her engelli için idari para cezasý gündeme gelecektir.
Engelli iþçi açýðý olmasýna raðmen engelli iþçi çalýþtýrmayan iþverenin, 2023 yýlý içinde çalýþtýrýlmayan her engelli iþçi ve çalýþtýrýlmayan her ay için 13.190 TL idari para cezasý ile karþýlaþma riski bulunmaktadýr.
