Ýþverenlerin personel istihdam etme yükümlülüklerinden birisi de engelli iþçi çalýþtýrma zorunluluðudur.
Engelli iþçi istihdam zorunluluðu, 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 30'uncu maddesinde hüküm altýna alýnmýþtýr.
Ýþverenler, 50 veya daha fazla iþçi çalýþtýrdýklarý özel sektör iþyerlerinde %3 engelli iþçi çalýþtýrmakla yükümlüdürler.
Bu kapsamda, iþverenlerin engelli iþçi istihdam etme yükümlülükleri, iþyerlerinde 50 veya daha fazla iþçi çalýþtýrmalarýyla doðacaktýr. Diðer bir anlatýmla bir iþyerinde 50 iþçi çalýþýyorsa, iþveren %3 oranýnda engelli iþçi istihdam etmekle yükümlüdür.
Engelli iþçi istihdam yükümlülüðü kontrol edilirken, aþaðýda yer alan çalýþanlar dikkate alýnmamaktadýr:
-4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 4'üncü maddesi gereðince istisna tutulan iþ ve iþyerlerinde çalýþtýrýlan iþçiler,
-2828 sayýlý Sosyal Hizmetler Kanununun 16'ncý maddesinin dördüncü fýkrasý gereðince ev tipi sosyal hizmet birimlerinde çalýþtýrýlan iþçiler,
-Yer altý ve su altý iþlerinde çalýþtýrýlan iþçiler,
-10/06/2004 tarihli ve 5188 sayýlý Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik þirketleri ile kurumlarýn kendi ihtiyacý için kurduðu güvenlik birimlerinde güvenlik elemaný olarak çalýþtýrýlan iþçiler,
-4857 sayýlý Ýþ Kanunu hükümlerine göre çalýþtýrýlan iþçiler hariç olmak üzere, 5953 sayýlý Basýn Mesleðinde Çalýþanlarla Çalýþtýranlar Arasýndaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkýnda Kanun kapsamýnda çalýþtýrýlan gazeteciler,
Ýþyerlerinde hâlihazýrda çalýþtýrýlan engelli, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayýlmayacak þekilde yaralanan iþçiler.
Engelli iþçi istihdamýnda kontenjan hesaplarý ayný ildeki çalýþan sayýsýna göre yapýlmaktadýr.
Örneðin, ayný gerçek veya tüzel kiþiler tarafýndan kurulmuþ ve ayný il sýnýrlarý içinde faaliyet gösteren (A) Anonim Þirketinde 35, (B) Anonim Þirketinde 40 iþçi çalýþýyorsa, her bir þirket ayrý ayrý yükümlülük sahibi olacaðýndan, her iki þirketin de zorunlu istihdam etme yükümlülüðü bulunmamaktadýr.
Baþka bir örnekle; ayný il sýnýrlarý içerisinde bir özel sektör iþverenine ait 3 iþyeri ve bu iþyerlerinde 2'si engelli olmak üzere toplam 153 iþçi çalýþmaktadýr. Söz konusu iþverenin kontenjan hesaplamasý yapýlýrken öncelikle çalýþan engelliler toplam çalýþan iþçi sayýsýndan düþülecektir (153-2=151).
Engelli kontenjaný hesaplanýrken toplam 151 iþçi üzerinden hesaplanacaktýr. 4857 sayýlý Ýþ Kanununun 30 uncu maddesinde belirlenen oranlara göre, iþyeri 151 x % 3 = 4,53 (yarým ve üzeri tama iblað edildiðinden) = 5 engelli iþçi çalýþtýrmasý gerekmektedir. 2 engelli çalýþtýrdýðýndan 3 engelli kontenjan açýðý vardýr.
Dolayýsýyla engelli açýðýnýn tespit edilmesinde yukarýdaki iki örnek baz alýnabilecektir.
Engelli iþçi açýðý bulunan iþverenler, engelli açýðý doðduktan 30 gün sonra açýðýný kapatmak zorundadýr. Yükümlülüðün ortaya çýkmasýndan itibaren ise 5 iþ günü içerisinde ÝÞKUR'a baþvuru yapýlmalýdýr.
50 veya daha fazla çalýþan sayýsýnýn olmasýna raðmen engelli çalýþtýrma yükümlülüðüne uyulmamasý halinde 2024 yýlýnda her bir istihdam edilmeyen engelli ve her bir ay için 20.900,00 TL idari para cezasý gündeme gelecektir.
