Her insan teki gençliðinden yaþlýlýðýna kadar bir düzeyde “entelektüel bir zihin geliþtirmek” ile sorumludur. Buradaki kastým; “hakikat arayýþýnda bulunmak”, “anlama ve öðrenme faaliyeti içinde bulunmak”, “doðru muhakeme yaparak düþünmeyi öðrenmek” ve “iyi, doðru ve güzelin yanýnda yer alma” þeklindedir.
Hakikat arayýþýnda bulunmak
Her insan teki “akil balið” olmasýndan itibaren, hayatý boyunca hakikatin peþinde olmakla sorumludur. Hakikati arama, olup biten þeyin gerçekliðini anlama çabasýdýr. Bu anlama çabasýnýn bir boyutu hayatýn anlamýný aramak iken, diðer boyutu ise sosyal dünyamýzda olup biteni anlamak þeklindedir.
Oldukça karmaþýk ve grift bir sosyal düzenin olduðu bir dünyada yaþýyoruz. Olup biten þeyler bütün çýplaklýðýyla önümüzde deðil. Hatta olup bitenler manipülasyonla olduðundan farklý hale getirilmesi oldukça yaygýn. Olup bitenin açýklamasý konusunda birbiriyle mücadele halinde farklý ekoller var. Bu sebeplerle, sosyal düzeyde olup bitenleri anlamak hiç de kolay bir iþ deðil. Anlama konusunda bir metodolojimiz olmadýðýnda, dikkatli bir çaba içinde olmadýðýmýzda büyük yanýlgýlara düþmek içten bile deðil.
Anlama ve öðrenme faaliyeti içinde bulunmak
Her insan teki kendi kapasitesi ve tarzýna göre “yaþam boyu bir anlama ve öðrenme faaliyeti” içinde olmalýdýr. Öðrenme faaliyetinin deðiþik þekilleri vardýr. Düþünmek, okumak, dinlemek öðrenme faaliyetleridir. Önemli olan, bilme ve anlamaya yönelik bir çaba içinde olmaktýr.
Belirli bir sisteme göre okumak hayatýmýzýn bir parçasý olmalýdýr. Eðitim kurumlarýnýn (üniversite, sivil toplumun eðitim faaliyetleri vb.) programlarýna katýlmak bizi öðrenme faaliyeti içinde tutabilir. You Tube gibi sosyal medya araçlarý ile konuþmalar dinlemek de iyi öðrenme yöntemlerinden biridir. Üniversitelerin ve uzmanlarýn derslerini ve konuþmalarýný internet ortamýna yüklediði bir dünyada, sosyal medya öðrenmenin önemli kaynaklarýndan biri olabilir.
Doðru muhakeme yaparak düþünmeyi öðrenmek
Ýnsan teki zihnini doðru düþünme için eðitmezse, düþünme yanýlgýsýna düþmesi oldukça kolaydýr. Ýnsanlar az bir örnekten aþýrý genelleme yapmaya oldukça eðilimlidir. Neden sonuç iliþkisini keyfi ve kolay yapmak yanlýþýna düþmek içten deðildir. Düþünce ve duygu arasýndaki dengenin bozulmasýna baðlý düþünme yanlýþý yapmak yaygýndýr. Yaþantýlarýmýzdan yanlýþ sonuçlar çýkarmak sýk görülür. Bu sebeple zihnimizi doðru muhakeme yapmaya, eleþtirisel düþünmeye eðitimli hale getirme çabasý içinde olmamýz gerekir.
Ýyi, doðru ve güzelin yanýnda olmak
Entelektüel bir zihin oluþturmak sadece anlama olayý deðil ayný zamanda tavýr alma ve eylemde bulunma halidir. Hakikatin ve doðru olanýn eylemini de yapmalýyýz. Ýnandýðýmýz doðrularýn ifadesi içinde olmalý, karþýt olabilme, itiraz edebilme, deðiþtirme mücadelesi içinde olabilmeliyiz.
Hz. Peygamberin dediði gibi, kötülüðe þahit olduðumuzda elimizle düzeltmeli, dilimizle ihtar etmeli veya kalbimizle buðz edebilmeliyiz. Kötülüðe çýkarlarý veya korkularýndan dolayý tepkisiz kalmak, hele onun yanýnda olmak hakikat sahibi bir insan olmaya aykýrýdýr.
Sonuç olarak; entelektüel bir zihin geliþtirmek, sadece belirli insanlarýn yapmasý gereken özel bir rol deðil, her insan tekinin sorumluðudur. Entelektüel zihnin kapasitesi ve derinliði açýdan farklý olmak baþka bir meseledir. Her insan entelektüel bir zihin geliþtirmek çabasý içinde olma sorumluluðuna sahiptir ama bunu hangi düzeyde baþardýðýndan sorumlu tutulamaz.
