Ýþ yerinizde masa baþýnda oturuyor ya da uzun süre ayakta durmak zorundasýnýz. Ve akþam eve dönünce bacaklarýnýzý koyacak yer bulamýyor, uzatýnca þikâyetler azalýyor mu? Bacaklarýnýz da varis, çaresi de atkestanesi tohumu olabilir.
Mayýs ayýnda açan piramit þeklinde dizilmiþ güzel çiçekleri ile yol kenarlarý ve park/ bahçelerde süs bitkisi olarak tanýdýðýmýz atkestanesi aðacýnýn aslýnda vataný -ülkemizin de dâhil olduðu- Balkanlar. Ancak biz tohumlarýndan hazýrlanan özütün varis, iyileþmeyen bacak yaralarý (varikoz ülser) gibi “kronik venöz yetmezlik hastalýðý” tedavisinde çok kullanýlan önemli bir ilaç olduðunun pek farkýnda deðiliz. Tohum ekstresi ve bundan elde edilen “eskin” ile hazýrlanan ilaçlar onlarca yýldýr Avrupa ülkelerinde piyasada yüksek talep görüyor. Komik olan ise atkestanesi tohum ekstresi taþýyan ürünlerin ülkemizde daha yeni yeni eczanelerde yer almaya/ tanýnmaya baþlamasý. Peki neden? Dünyada erkeklerin yüzde 10-15’i, her dört kadýndan birini (yüzde 25) etkileyen bu kronik venöz yetmezlik þikâyetleri ülkemiz insanlarýnda görülmüyor mu? Bizler ayrýcalýklý bir toplum muyuz?
En basitinden iþinizde bütün gün masa baþýnda oturuyorsunuz, ya da iþiniz gereði uzun süre ayakta durmak zorundasýnýz. Akþam eve dönünce bacaklarýnýzý koyacak yer bulamýyor musunuz? Uzatýnca þikâyetler hafifliyor mu? Ya da bacaklarda belirginleþmiþ mavi örümcek aðý görünüþlü damarlanma mý baþlamýþ? Daha ilerisi varis, bacakta þiþlik, huzursuz bacak, bacak dokusunda sertleþme (dermatoskleroz) ve nihayetinde bacaklarda iyileþmeyen yaralar (varikoz ülser)! Bacaklarýnýzý bir inceleyin, bunlar var mý? Çevrenizdeki insanlarýn ayak bileklerine bir bakýn, kaçýnýnki kalýnlaþmýþ? Bütün bu belirtiler “venöz yetmezlik hastalýðýnýn” çeþitli kademelerdeki belirtileri. Önlemlerinizi almazsanýz size ileride hayatý zehir edebilir! Amerika Birleþik Devletleri’nde yýllýk iþgücü kaybýnýn 2 milyon gün civarýnda olduðu, Almanya’da ise bu tip sorunlara baðlý yýllýk saðlýk harcamalarýnýn 1.3 milyar dolarý bulduðu bildiriliyor. Bu saðlýk harcamalarýna kiþilerin yaþam kalitesinde yol açtýðý kötüleþme ve hatta kiþinin iþten erken çekilmek zorunda kalmasý gibi sonuçlarý da katarsak hasar oldukça fazla! Bu tip saðlýk sorunlarýnda bazý bitkisel ürünler þikâyetlerin azaltýlmasý, hastanýn yaþam kalitesinin artýrýlmasý, hafif ve orta derecede vakalarda ise tedavisinde etkin çözümler saðlayabiliyor. Bunlar arasýnda at kestanesi tohumu ekstresi veya bundan elde edilen açillenmiþ triterpen saponin karýþýmý olan eskin (aescin, escin), en öne çýkan seçeneklerden biri. Gerek aðýzdan uygulanan tabletlerinin, gerekse haricen kullanýlan merhemlerinin sorunun çözümünde etkili olabildiði bilimsel araþtýrmalar ile de destekleniyor. Hatta Almanya’da enjekte edilen ilacý bile var.
ESKÝN, AÐRILARI AZALTIYOR
Eskin, etkisini çeþitli þekillerde gösteriyor: kýlcal toplardamarlarýn (ven/ venül) çeperini saðlamlaþtýrýyor, sýkýlaþtýrýyor ve damarlardaki kasýlma hareketini artýrarak kan akýmýný hýzlandýrýyor (venotonik). Bu suretle çeperlerde oluþan boþluklardan kan sývýsýnýn dýþarý sýzarak bacaklarda ödem, þiþliðe yol açmasýný önlüyor. Ýltihap (yangý) giderici etkisi ile hücrelerarasý boþluklara sýzmýþ ödemi daðýtýyor. Ayrýca damarlarda birikmiþ pýhtýlarý çözerek (fibrinolitik) kan akýmýnýn normalleþmesine yardýmcý oluyor.
Eskin’in bu etkilerini hangi þekilde gösterdiði de açýklanmýþ. Damarlarýn çeper yapýsýnda yer alan proteoglikanlarýnýn yýkýmýnda rol oynayan elastaz, kollajenaz ve hyalüronidaz enzimlerin etkilerini baskýlayarak damar çeperinin sýkýlaþmasýný saðladýðý gösterilmiþtir. Yürütülen klinik çalýþmalarda [1051 hastayý kapsayan 13 randomize plasebo kontrollü çalýþma ve 10 bin 725 hastayý kapsayan 3 gözlem çalýþmasý] eskin’in bacak ödemi, ayak bileði ve baldýr çevresi kalýnlýðý, bacaklarda aðrý, dokunmada hassasiyet, bacaklarda yorgunluk ve aðýrlýk hissi, þiþkinlik, baldýrlarda ve kaþýnma gibi kronik venöz yetmezlik þikâyetleri üzerinde etkinliði incelenmiþ. Sonuç olarak ‘eskin’in özellikle bacak hacmini, bacak aðrýsýný, bacak ödemini ve kaþýntýyý önemli ölçüde azalttýðý bildirilmektedir. Diðer taraftan, bacaklarda yorgunluk ve aðýrlýk hissi ile baldýr kramplarý üzerinde belirgin bir etkinlik saðlanamamýþtýr. Bu çalýþmalarda belirgin bir yan etki gözlenmemiþtir.
EN AZ ÜÇ AY KULLANILMALI
Etkinin saðlanabilmesi için eskin ürününün düzenli olarak en az 3 ay kullanýlmasý önerilmektedir. Þikâyetlerin hafifletilmesi için baþlangýçta birkaç hafta varis çoraplarý ile birlikte kullanýlmasý önerilebilir. Varis çoraplarýnýn hastanýn yaþam kalitesine olumsuz etkileri nedeniyle 3-4 hafta sonra býrakýlmasý durumunda, eskin etkisini göstermeye baþlayacaðýndan hastanýn þikâyetlerinde hafifleme kendini göstermeye baþlýyor. Bir uyarý, çoðu kimse bitkinin özütünü kullanmak yerine ben doðalýný kullanýrým diye düþünüyor. Bu durum tehlikeli, çünkü tohumlarý siz toz edip doðrudan kendiniz kullanmaya kalkarsanýz içerisinde bulunan kumarin türevleri nedeniyle artan kanama riski, son derece ciddi, hayati sorunlara yol açabilir. Bu nedenle eskin taþýyan güvenilir marka ürünleri eczaneden temin edip kullanýn.
