Prostat þikayetleri, erkekleri ileri yaþlarda bekleyen saðlýk sorunlarýndan biri hiç þüphesiz; Ýyi huylu prostat büyümesinden (BPH) baþlayarak prostat iltihabý (prostatit) ve prostat kanserine kadar giden bir sorunlar zinciri. Benin Prostat Hiperplazisi ya da halk arasýndaki adý ile “Ýyi huylu Prostat Büyümesi”, 50 yaþ üzerindeki erkeklerde görülme sýklýðý yüzde 50, ancak yaþ 80’i geçince yüzde 90’lara kadar çýkýyor. Kontrol altýnda tutulduðunda ölümcül deðil, ama kiþinin yaþam kalitesini önemli ölçüde düþürüyor; farklý derecelerde sýk sýk idrara çýkma ihtiyacý, idrar akýþýnda yavaþlama, idrar zoru, idrar kesesinde kalan idrar hacmi, idrar kaçýrma gibi sorunlar ile karþýlaþýlýyor. Sorunun nedeni erkeklik hormonu olan testosteronun 5-alfa redüktaz enzimi ile dihidrotestosterona (DHA) dönüþmesi. DHA prostat bezindeki androjen reseptörlerine testosterona göre on misli daha kuvvetle baðlanarak prostat bezinin hacminin büyümesine, þiþmesine neden oluyor. Buna baðlý olarak idrar yolu daralarak yukarýdaki idrar þikâyetlerine yol açýyor.
Yaþam kalitesindeki bozulmayý göz ardý ederseniz, idrar kesesinde kalan idrarýn iltihaplanmayý tetikleyerek, prostat iltihabý ve ardýndan erkeklerde en tehlikeli etkenlerden biri olan kanserleþmesi söz konusu. Bu bakýmdan benim için her zaman önemli olan KORUYUCU UYGULAMALAR. Prostat büyüdükten sonra tekrar küçülmesini saðlamak için uðraþmak, oldukça zor; baþarý þansý düþük. Tedavide hafif ve orta derecede þikâyeti olan bireylerde ilaç tedavisi uygulanýyor (5-alfa redüktaz inhibitörleri ve alfa-1 blokörler). Ancak istenmeyen yan etkiler görülebiliyor. Diðer seçenek ise cerrahi operasyon ile sorunu kökünden çözmek; KÝM ÝSTER?
BPH tedavisinde bitkisel ilaç seçenekleri arasýnda en çok bilinen “sawpalmetto” (Serenoarepens) meyve ekstresi. Ülkemizde yetiþmeyen bir palmiye; cüce palmiye diye adlandýrýlýyor. Yürütülen bilimsel çalýþmalar yukarýda bahsettiðim ilaçlar gibi 5-alfa redüktaz inhibitörü etki gösterdiðini ortaya koyuyor. Ancak 5 bin 666 hasta üzerinde yürütülen 32 randomize-kontrollü klinik çalýþmanýn deðerlendirildiði kayýtlarda (CochraneSearch, 2012) etkinliðinin tek baþýna uygulandýðýnda yeterli olmadýðý, prostat için önerilen diðer bazý bitkisel ürünlerle birlikte etkisinin desteklenmesi gerektiði bildiriliyor. Bu amaçla önerilen bir diðer bitki ise Afrika erik aðacýnýn (Pygeumafricanum) gövde kabuklarý. Bin 562 hasta üzerinde yürütülen bilimsel çalýþmalarda prostat þikayetlerinde etkili olduðu gösterilmiþ. Etki þekli cüce palmiye meyvesi gibi, ancak farklý olarak idrar yollarýnda düz kaslarýn gevþemesini saðlayarak, idrar zorunu rahatlatýyor. Bu bakýmdan daha yüksek bir etkinlik göstermektedir. Ýçerisinde fitosteroller, ferulik asit esterleri ve pentasiklik triterpenler taþýyor. BPH tedavisinde etkinliði bilinen diðer bitkiler ise bildiðimiz kabak çekirdeði ve ýsýrgan kökü. Her ikisi de iltihap giderici ve östrojenik etkili bileþen olarak beta-sitosterol taþýyor. Dikkat edilirse, BPH tedavisinde önerilen tüm bitkilerde ortak bileþenler olarak Beta-sitosterol bulunuyor. Bunlarýn dýþýnda bahsi geçen her bitkinin birbirinin etkisini destekleyen bazý özellikleri söz konusu. Bu bakýmdan bu bitkisel ürünlerin tek baþýna deðil de, ikili, üçlü karýþýmlarý halinde hazýrlanan ürünlerin kullanýmý ile daha etkin tedavi cevabý saðlanabileceði bildiriliyor. Diðer bir önemli husus ise, prostat kanseri hastalarýnda 5-alfa redüktaz enzimi seviyesinin yüksek olduðu tespit edilmiþ. Bu bakýmdan 5-alfa redüktaz enzimi yükselmesini önleyici doðal ürünlerin 50 yaþ üzeri erkeklerde koruyucu olarak yýlda en az bir defa iki ay süre ile uygulanmasýnýn prostat kanseri geliþimine karþý koruyucu olacaðýný düþünüyorum.
