Eþ bulmanýn temelde üç farklý yöntemi var: Eþlerin birbirlerini bulmasý, görücü usulü ve tanýþtýrýlma. Her bir modelin kendi içinde ara versiyonlarý da mümkün.
Bu yöntemlerin her birinin birbirlerine göre avantaj ve dezavantajlarý var. Çoðul dünyada çoðul modellerin meþruiyeti var. Herhangi bir usulden mutlak iyi veya kötü olarak bahsetmek doðru olmaz. Her bir modelden iyi örnekler de kötü örnekler de açýða çýkabilir.
Evlilik memnuniyeti araþtýrmalarý, evlilik mutluluðu ile eþleþme modeli arasýnda bir iliþki olmadýðý konusunda bulgulara sahip.
Eþlerin birbirlerini bulmasý
Bu modelin iki ana özelliði var. Birincisi, arada aracý olmamasý. Ýkinci özellik ise, kiþilerin bir eþleþme görüþmesi içinde olup olmadýklarýnýn açýk olmamasý.
Çiftlerin kendilerini bulmasýnýn deðiþik yollarý var. Tanýþma sýklýkla; okulda ayný sýnýfta ders alýrken, ayný iþ yerinde çalýþýrken, arkadaþ ortamýnda, gezi sýrasýnda veya facebook gibi sanal ortamlarda oluyor.
Kiþiler baþka bir amaçla bir arada olduðu durumlarda, birbirlerine karþý ilgi duymasýyla tanýþmýþ oluyorlar. Bu modelin baþat unsuru kiþilerin birbirlerini çekici bularak birbirlerine yönelmesi. Aþk iliþkinin baþýnda veya süreçte oluþabilir veya oluþmayabilir. Ýliþki evliliðe dönüþebilir veya dönüþmeyebilir.
Görücü usul
Görücü usulünün temel özelliði; iki tarafýn anne ve babalarýnýn çocuklarýna eþ bulmada temel aktör olmasý, evlenecek kiþilerin ise bu eþleþtirmeye evet veya hayýr demesidir.
Bu modelde aile üyeleri sürecin temel yürütücüsüdür. Aileler; denklik, benzerlik, kýsmen de fiziksel uyumluluk üzerinden eþleþtirme yaparlar. Kiþiler birbirlerini kýsa süreli ve oldukça kontrollü ortamda görürler.
Görücü eþleþme modeli halen yer yer devam etse bile, en geleneksel kesimlerde bile ortadan kalkma eðiliminde.
Tanýþtýrýlma
Tanýþtýrýlma metodunun iki tanýmlayýcý özelliði var. Birincisi, aracýlarýn tanýþtýrma ve sürece danýþmanlýk yapma düzeyinde sýnýrlý rolünün olmasý. Ýkincisi ise, kiþilerin eþleþme amaçlý bir araya geldiðinin baþýndan beri farkýnda olmasý. Aracýlar; aile, akrabalar, arkadaþlar veya çöpçatan siteleri olabilir.
Tanýþtýrýlma görücü usulü olarak kabul edilemez
Ýster eþ bulma siteleri (çöpçatan siteleri), ister arkadaþlar, isterse aile tarafýndan birbirine uygun bulunan kiþilerin tanýþtýrýlýp, sonraki sürecin aktif olarak evlenecek kiþilerin sürdürdüðü model görücü usulü denilemez. Çünkü bu modelde esas karar verici mekanizma evlenecek kiþilerdir. Aracý tanýþtýrýcýlar sadece kolaylaþtýrýcý danýþmanlýk/ rehberlik hizmeti vermiþ olurlar. Tanýþtýrýlan kiþilerin kendi aralarýnda bir süreç yürüterek birbirlerine evet veya hayýr demesi beklenir.
Modellerin avantaj ve dezavantajlarý
Eþlerin birbirini bulmasýna aþk duygusunun eþlik etmesi her zaman deðilse bile daha yüksek olasýlýk. Bu yöntemde çekicilik ön planda olduðu için; iliþkiyi sürdürebilme becerileri, sosyal kimlik ve aile uyumlarý açýsýndan yeterince iyi eþleþme üretemeyebilir. Sadece bu yönteme açýk olduðunu düþünenler eþ bulmada zorlanabilir.
Görücü usulün avantajý, geleneðin eþ iliþkisinde biriktirdiði bilginin isabetli tercihler üretebilmesi ve sosyal kimlik uyumunun yüksek olmasý. Dezavantajý ise, kiþilerin birbirini çok az tanýma fýrsatý olmasý. Bu yeterli tanýmama halinin önemli bir sorun olduðu kanaatindeyim.
Tanýþtýrýlma usulünün avantajý, aracýlar tarafýndan hem bir uygunluk deðerlendirmesinin yapýlmasý hem de kiþilerin birbirlerini yeterince tanýmaya fýrsat vermesi. Dezavantajý ise, bazý kiþilerin bu yöntemi yeterince romantik bulmamasý olabilir.
Önümüzdeki yazýda tanýþtýrýlma modeli için bir rehber metin ve algoritma önereceðim.
