Bir önceki yazýmda, eþ bulmanýn üç farklý yöntemi olduðunu yazmýþtým. Bunlar; “eþlerin birbirlerini bulmasý”, “görücü usulü” ve “tanýþtýrýlma” þeklindeydi. Bu yazýda tanýþtýrýlma metoduna “süreç” ve “algoritma” önereceðim.
Tanýþtýrýlma modelinin süreçleri olabilir mi?
Herkese uygulanacak, mutlak ve standart süreçlerin olamayacaðý açýk olsa bile, yol gösterici rehber metinlerin anlamlý ve kýymetli olacaðý kanaatindeyim.
Eþleþme amaçlý görüþmelerin süreç tanýmý için altý kritik kavram olduðunu düþünüyorum: Ýlk izlenim, uygunluk analizi, yakýn tanýma, dýþ gözlemci deðerlendirmesi, baðlanma ve ayrýlýk acýsý.
Ýlk izlenim; bir kiþi ile karþýlaþtýðýmýz sýrada ilk bir kaç saniyede gerçekleþir. Çoðunlukla bilinçdýþý sürecin ürünüdür. Sezgiseldir. Bilmenin önemli kaynaklarýndan biridir. Bir çeþit düþünmeden düþünme þeklidir. Ýlk izlenim sonucunda; hoþlanma /hoþlanmama, beðenme / beðenmeme gibi duygusal sonuçlar açýða çýkar.
Uygunluk analizi; kiþinin karþýdaki kiþi için bilgi temelli mantýksal / rasyonel analiz yapmasýdýr. Kiþinin kendisinin nasýl bir insan olduðu, nasýl bir kiþiyle uyumlu olacaðýný bilmesi ve karþýsýndaki kiþiyi bu açýdan bir deðerlendirmeye tutmasýdýr. Bu bilme þekli daha uzun sürede, bilgi ve kriter temellidir.
Yakýn tanýma; uygunluk analizinden sonra da yola devam etmek isteyen kiþiler için bir sonraki aþama yakýn tanýma görüþmeleridir. Bu aþama karar aþamasýdýr.
Dýþ gözlemci; eþ seçiminde nihai karar ve esas aktörler evlenecek kiþilerdir. Fakat iki kiþiye dýþarýdan bakan hem uygunluk hem de karar süreci açýsýndan görüþ bildirecek dýþ gözlemcilerin olmasý karar sürecinin niteliðini arttýrabilir.
Baðlanma; taraflardan birinin veya ikisinin aþk veya sevgi hissetmesidir.. Karþýmýzdaki kiþi ile kendimiz arasýnda duygusal bir bað kurulur. Baðlandýðýmýz kiþi bizim için özel hale gelmiþtir. Bizim parçamýz olmuþtur.
Eðer baðlanma oluþur ve iliþki biterse taraflarda “ayrýlma acýsý” oluþabilir. Ayrýlma acýsý, duygusal bir süreç olup, kiþiyi psikolojik açýdan güçlü bir þekilde etkileme potansiyeline sahiptir. Kiþinin benlik algýsýný bozabilir.
Ayrýlma acýsý yaþayan kiþi, sürekli ayrýldýðý kiþiyi istemeden düþünme, anýlara boðulma, nedenler üzerine kafa yorma haline girer. Ruh hali efkarlý ve hüzünlü olur. Uykular bozulabilir. Dikkati toplayýp çalýþabilmek zor olur.
Ýlk izlenim görüþmesi
Bu dört kavram üzerinden þöyle bir algoritma önerilebilir: Ýlk görüþme ilk izlenim görüþmesidir. Ýlk izlenim beþli bir ölçek üzerinden deðerlendirilebilir: Oldukça olumlu, olumlu, ne olumlu ne olumsuz, olumsuz, oldukça olumsuz. Eðer ilk izlenim olumsuz ve oldukça olumsuz ise ikinci görüþmeyi ayarlamamak uygun olabilir.
Ardýþýk üç uygunluk görüþmesi
Ýlk izlenim oldukça olumlu ve olumlu ise ardýþýk her biri iki saat süren üç görüþme daha yapýlabilir. Bu görüþmeler birbirini daha yakýndan tanýma amaçlýdýr. Yani sezgi ile beraber rasyonel aklýn ve analizin de devreye sokulduðu bir anlama sürecidir. Bu üç görüþmede “uygunluk analizi” yapýlabilir.
Üç görüþmenin herhangi birinde veya üç görüþme sonunda kiþiler birbirini kýrmadan süreci sonlandýrabilir. Eðer kiþiler birbirleri hakkýnda hem sezgisel hem de akýlcý analizle olumlu düþünürlerse birbirlerini daha yakýndan tanýma görüþmelerine girebilirler.
Yakýn tanýma süreci
Bu dönem karar verme sürecidir. Dýþ gözlemci olarak ailelerin devreye sokulmasý uygun olabilir. Bu dönemde esas olan görüþme sayýsý deðil, duygu ve akýl birliðinde karar verir hale gelmektir.
Bu dönemin uzamasý psikolojik açýdan riskli olabilir. Görüþme sayýsý arttýkça taraflardan biri veya ikisinde baðlanma duygusu oluþma olasýlýðý artar. Eðer baðlanma oluþur ve kiþiler ayrýlýrsa “ayrýlma acýsý” yaþayabilirler. Ayrýlma acýsý ise kiþileri hýrpalayan gerçek bir acýdýr.
