Evet, anlaþýlan odur ki; büyük ve yeni masanýn oluþmasýný, alýþýlmýþ küresel güçler ýsrarla önlemekte. Ama alýþýlmamýþ olan þu ki; her istediklerini yapamayan küresel güçle karþý karþýyayýz.
Pasifik ve çevresinin ýsýnmaya zorlanmasýný da konuya eklersek, esas odak noktalarýnýn baþýndaki coðrafyanýn Merkezi Asya olacaðý net gözükmektedir.
Lakin olayýn gidiþatýný zorlayan baþka etkenlerin devreye girmesi, alýþýlmýþ “onlar her þeyi yapar” tespitini de çürütmekte. Evet, çok zor! Evet, halen en güçlü ekonomik enstrüman ve makina ABD’nin elinde. Ve sadece ABD deðil. “ABD’yi biz kurduk” diyen küresel akýl ve finans çevresinin!
Pakistan’la Hindistan arasýndaki olayý biraz da buradan okumak lazým. Evet, her iki ülkenin içinde bulunan milliyetçi duygu ve akýmlarýn, olayý nereye götüreceðini anlamak için sosyolojisine yalýn gözle bakmak yeterli. Lakin bunu sadece iç dengelerle anlamak mümkün deðil, hiç doðru da deðil!
Tüm sorunlu bölgelerin þimdiki yeni kurulan masa için kullanýlacaðý aþikârdýr. Keþmir de bu sorunlu ve þimdiki yeni hesaplaþma döneminde kullanýlmasý mümkün sorunlardandýr.
Coðrafyadaki Müslüman nüfus, ciddiye alýnacak kadar önem arz ediyor. Küresel güçlerin Merkezi Asya üzerine yeni kurgu içinde olduðu ve Ýpek Yolu hattýný bypass etmek istediði aþikârdýr. Çin’in önünü kesme savaþý büyük kayýplara yol açabilir. Lakin Çin’in, sonunda anlaþmayacaðýný da kimse garantileyemez. Günün sonunda kimin kârlý çýkacaðý gidiþatý belirleyeceði de nettir. Rusya-Çin iliþkilerini þimdiden derinden okumak þarttýr. En az 50 yýllýk perspektifle okuduðumuzda; reel, politik, günü kurtarabilir lakin uzun mesafeli yolu 100 yýllýk planlama ile inþa etmek mümkündür. Pakistan’ýn bu çerçevede nasýl bir anlam taþýdýðýný, “Hindistan içindeki Müslümanlarýn varlýðýnýn nasýl bir gelecek için önemli olduðunu görmek þarttýr” meselesi cihanþümul olanlar için!
Tam bu olaylarýn paralelinde Ýran’daki geliþmeleri de okumadan edemeyiz. Ýran Dýþiþleri Bakaný Muhammed Cevad Zarif’in istifa beyaný ve Ruhani’nin bunu kabul etmemesi, iç dengeler açýsýndan Ýran’la ilgili derin çekiþmelerin dýþarýya yansýmasý giderek sýradanlaþacak gibi durmakta! Ama diðer taraftan Ýran’ýn yeni nizama uyum saðlarken tarafýný da belirlediði gözden kaçmayacak türden. Hocalý katliamýnýn 27. senesinde Tahran’da Ruhani, Ermenistan lideri Paþinyan’ý kabul etti. Dini lider bir kaç gün önce de Esad’ý aðýrladý. Kafkasya hattý sadece mahalli konu olarak okunmamalý. Hazar’ýn öteki yakasýnýn, Merkezi Asya’ya açýlan hat olduðunu unutmamak lazým. Ayrýca Ýsrail’in, PYD üzerinden hayal ettiði yeni devletçiðin sýnýrlarýnýn da haritalarda uzandýðý yerin Kafkasya olduðunu göz ardý edemeyiz! Büyük savaþýn sýnýrlarý içerisinde Merkezi Asya kadar Kafkasya’nýn da dâhil edildiðini görmek ve buna göre perspektif çizmek hayatidir.
