Baþkan Obama’nýn Irak için politika belirlediði Ulusal Güvenlik toplantýsý o kadar yoðun geçti ki, toplantý uzadý, medya bekledi. Sonra yorgun ve düþünceli Obama, hayli ince bir çizgide Irak için kýsa vade yapýlacaklarý duyurdu.
Kýsa vade, çünkü Irak’ta þimdi yapýlacakla sonrasý arasýnda fark olacak. Çünkü belirsizlikler var ve belirsizlik sürecek, Çünkü orasý Irak... ABD, Irak’ta asýl yaþanan bir Sünni ayaklanmasý olduðunu görüyor. Kürt unsurlar, þimdilik Kerkük’e el koyarak çatýþmadan kazaným saðladýlar. Þiiler Ýran destekli olarak çatýþmaya hazýrlar. IÞÝD’in vahþi yöntemleri belki müdahalenin kamuoyuna satýlmasý için yararlý, üstelik Suriye boyutu var. ABD Irak’ta iç savaþtan ve ülkenin daðýlmasýndan kaygýlanýyor.
Obama’nýn yolladýðý 300 kadar Özel Kuvvet askeri öncelikle Baðdat’ý ve ABD Elçiliðini koruyacak. Sonra küçük timler, iþe yarar Irak ordu birliklerini yönlendirecek. Ayrýca timler, þayet olursa hava bombardýmanýna koordinat ve hedef verecek. Bombardýman, sýnýrlý ve hedefleri kýsýtlý olacak. O da, olursa... Bombardýman, Baðdat kendini siyaseten toparlarsa, bu siyasi birlikteliði tehdit eden unsurlara karþý yapýlacak. Zaten Baðdat’ýn toparlanmasý, Sünniler’in memnun edilmesine baðlý. Sünniler memnun edilirse de IÞÝD’in gücü kýrýlacak.
Obama önceliðin harekat deðil, Baðdat’ýn siyasi toparlanmasý olduðunu söyledi. Irak seçim sonrasý halen hükümet kurma sürecinde. ABD yeni hükümetin Sünni ve Kürtler’e açýlýmla daha katýlýmcý biçimde kurulmasýný istiyor. Þimdiye dek olmamýþ birþey.
Ayrýca iþlerin bu noktaya gelmesinde ve siyasi kilitlenmede Baþbakan Maliki’nin büyük katkýsý var. Obama -Baþbakan atamak bizim iþimiz deðil- dedi. Öte yanda katýlýmcý olmayan bir baþbakanýn Irak’ý yönetemeyeceðini söyledi.
Mezhepler adýna deðil- ABD’nin askeri hareketlenmesi izlenirken akýllara gelen soru: ABD Maliki ve Þii milisler adýna mý harekat yapacak- idi... ABD’nin Þiiler adýna Sünniler’i vurma ihtimali, Ýslam dünyasýný daha da alevlendirirdi. Obama: ABD’nin askeri harekatlarý bir mezhebi destekleyip, diðer mezhebe karþý yapýlmayacak. Irak içinde askeri çözüm yok- dedi.
Görev yorgunluðu- ABD tarihinde sýk yaþanan durum. Askeri harekatýn hedefi var, buna ulaþýlýyor ancak baþka geliþmelerle harekat uzuyor, sýnýrsýz biçimde daha fazla kaynak, insan gücü emiyor. Evdeki hesabýn çarþýya uymamasý durumu... Mission Creep deniyor. Obama’ya soruldu. Irak’tan çýkýþý seçim kampanyasý unsuru yapan Baþkanýn çýktýðý yere geri dönmesi, sonra da bataklýða saplanma ihtimali, rahatsýz edici. -Irak’ta askerlerimiz savaþmayacak, bunu Iraklýlar çözecek- dedi... ABD Vietnam’a da ilk askerleri -Danýþman- diye yollamýþtý. Sonra kendisi savaþmak zorunda kaldý.
Köstebek Oyunu- Amerika’da lunaparklarda oynanan mekanik bir oyundur. Önünüzdeki masanýn üzerindeki deliklerden oyuncak köstebekler kafayý çýkarýr, siz de elinizdeki tokmakla kafalarýna vurursunuz. Obama terörü böyle niteledi ve dünyada teröristlerle köstebek oynamak yerine, ilgili ülkelerle ortak kalýcý platformlar kurmak istediklerini söyledi. Ayrýca Irak ve Suriye’nin birbiriyle baðlantýsýný vurguladý, iki ülkedeki iç geliþmelerin belirleyici olacaðýný belirtti. ABD için Irak öncelik, ancak Obama sorunun Suriye’ye uzandýðýný görüyor. Þu aþamada Suriye ve Irak’ta kalýcý bir hamle yapmak cazip, ancak iki sorun fazla gelir.
Eski huylardan kolay vazgeçilmiyor: Obama Irak’ta, Ýran’ýn da sözü olduðunu ima ederken, ABD ile Ýran’ýn çok konuda görüþ ayrýlýðý taþýdýðýný söyledi. Yani -Irak için ABD ve Ýran el ele- diye bir durum yok. Belki de basýn toplantýsýnýn en ilginç bölümü Baþkanýn Ýran yorumlarýydý:
- Suriye’de olanlar kýsmen Ýran’ýn bir tarafý destekleyip diðer tarafýn üzerine çullanmasýndan kaynaklandý.
- Ýran bölgeyi tümüyle mezhep çerçevesinden görürse, çok sayýda yerde çarpýþmak zorunda kalabilir. Bu da Ýran ekonomisi ve halký için iyi birþey deðil. Ýran’da bu gerçeði görenler var (Burada Ýran hükümeti içinde görüþ ayrýlýðý imasý var).
- Irak’ýn kaosa girmesi muhtemelen Ýran’ýn çýkarýna deðil. Ancak eski huylardan kolay vazgeçilmiyor (Eski huy vurgusu ilginç).
Obama Ýran için birkaç gün bekleyeceklerini söyledi. Muhtemelen Maliki için de bekleyecekler, ancak ne kadar beklenecek, belirsiz. ABD, Irak’ta içsavaþ olmamasýný, Irak’ýn daðýlmamasýný, komþularýn da toprak bütünlüðüne saygý duymasýný istiyor. Ýran ise IÞÝD’e kýyasla daha makul görünmekten memnun. Irak’ta Þii çoðunluðun hakimiyetinden memnun. Ve de ABD’nin Irak’ta ve Ortadoðu’da burnunu sürtecek her geliþmeden Ýran memnun. Suriye’de bunu baþardýklarýný düþünüyorlar. Eski huylardan çabuk vazgeçilmiyor.
twitter.com/selimatalayny
