Eþler arasýndaki iliþkiyi deðerlendirirken beþ ayrý kategori kullanýyorum.
Ýlk kategoride, kadýn ve erkeðin bireysel özelliklerini deðerlendirmeye çalýþýyorum. Ýkincisi, çiftin birbirlerine ve evliliklerine bakýþlarýný anlamaya çalýþýyorum. Üçüncü olarak, eþ olmak ve ortak yaþamaktan kaynaklanan fonksiyonlarý nasýl gerçekleþtirdiklerine bakýyorum. Dördüncü olarak da, aralarýndaki iletiþim tarzýný, özellikle de tekrarlayýcý örüntüleri gözlemliyorum. Son olarak da iliþkilerini etkileyen özel ve etki gücü yüksek bir olay veya durum olup olmadýðýna bakýyorum.
Sonrasýnda da bu beþ kategoriyi bir araya getirerek, çift arasýnda olup bitenleri özetleyecek dinamik bir hipotez oluþturuyorum.
Eþlerin bireysel özellikleri nasýl?
Evlilikle iki ayrý insan bir araya gelmiþ oluyor. Her bir eþ cinsiyet farklýlýðý dýþýnda beþ açýdan birbirinden farklý veya benzer. Bunlar; fiziksel özellikler, kiþilik özellikleri, zeka, sosyal kimlik ve evlilik felsefeleri. Daha önceki eþ seçimi yazýlarýmda bu beþ unsuru ayrýntýlý yazmýþtým.
Kadýn ve erkeðin bireysel özellikleri, eþ iliþkisini etkileyen dinamiklerin bir kýsmýný oluþturuyor. Özellikle bireysel özelliklerdeki belirgin farklýlýklar iliþkiye etkili dinamikler getiriyor. Çiftler bu farklýlýðý yönetmeyi becerirlerse bu farklýlýk sorun olmaktan çýkabiliyor. Eðer belirgin farklýlýðý yönetemezlerse iliþkileri olumsuz etkileniyor.
Örneðin oldukça sessiz, az konuþan, duygu ifadesi az olan biri ile tam tersi fazlaca dýþa dönük, duygu ifadesi yüksek ve çok konuþkan birinin evliliklerine bakalým. Eðer kiþiler kiþiliklerindeki bu farklýlýðýn etkilerini tanýyýp, kabul edip, yönetmezlerse iliþkileri olumsuz etkilenebilir.
Eþlerin birbirlerine ve evliliklerine bakýþ açýlarý nasýl?
Eþlerin birbirlerine bakýþ açýlarý üç boyutta anlaþýlabilir: Birbirlerine karþý duygularý ve düþünceleri, birbirlerini beðeni düzeyleri ve evliliðe baðlýlýk düzeyleri.
Duygu ve düþünceler; birbirine aþýk olma ve sevgiden birbirine karþý nefret ve tiksintiye kadar bir spektrum arasýnda deðiþebilir.
Birbirlerine beðeni düzeyi; oldukça beðenme halinden hiç beðenmemeye kadar deðiþebilir.
Evliliðe baðlýlýk düzeyleri ise; evliliði mutlaka devam ettirme isteðinden, boþanmaya karar vermiþ olmaya kadar farklýlýk gösterebilir.
Eþlerin birbirlerine karþý bakýþ açýlarýnýn geliþim sürecini de anlamak önemlidir. Birbirlerine bakýþ açýsýnýn ilk bir araya geldiklerinde, evlilik süreçlerinde ve son dönemde nasýl olduðunu anlamak gerekir.
Eþler ortak yaþamýn gereklerini nasýl yürütüyorlar?
Eþ olmak ve ortak hayat yaþamak iliþkiye özel fonksiyon, sorumluluk ve ihtiyaçlarý getiriyor. Eþler hemen hemen tüm kültürlerde þu altý alaný yürütmek zorundalar: Aileler, çocuklar, ev iþleri, cinsellik, para, boþ zaman.
Bazý çiftler bu altý alaný keyifli ve birbirlerini memnun edecek þekilde yaþamayý baþarýrken, bazý çiftler ise bu alanlardaki sorunlarla boðuþmak zorunda kalýyorlar.
Eþlerin iletiþim tarzlarý nasýl?
Eþler olumlu veya olumsuz sonuçlarý olan iletiþim ve etkileþim tarzlarý oluþtururlar. Kaçýnýlmaz olan uyuþmazlýklarý bazý çiftler baþarý ile ele alabilirken bazý çiftler ise yýkýcý bir þekilde ele alýrlar.
Eþlere uzaktan bakýldýðýnda, ayný etkileþim örüntüsünün defalarca yaþandýðý görülebilir. Çiftlerin bu etkileþim örüntüsünün farkýna varmalarý ve bu örüntüyü yeniden düzenlemeleri evliliklerine önemli katký saðlayabilir.
Eþ iliþkisini etkileyen özel bir durum var mý?
Eþlerden herhangi birinin aðýr bir ruhsal hastalýðý eþ iliþkisini etkileyebilir. Eþlerde alkol, uyuþturucu madde ve kumar baðýmlýlýðý da iliþkiye sorunlu dinamikler getirir.
Aldatýlma eþ iliþkilerini dinamitler. Onarýmý için çok özel bir çaba gösterilmediðinde evliliðe aðýr hasar verir.
Eþlerin yapýsal özelliklerinden kaynaklanan fiziksel þiddet, eþin kendini güvende hissetme duygusunu bozar ve evliliði sürdürebilmeyi zorlaþtýrýr.
