Türkiye’de son 20 yýlda yapýlan evliliklerin yarýsý eþlerin birbirlerini bulmalarý ile gerçekleþirken diðer yarýsý tanýþtýrýlmayla gerçekleþiyor. Klasik görücü usulü neredeyse yüzde 1’in altýnda. Tanýþtýrýlma mekanizmasýnýn bir kýsmý aile ve akrabalar tarafýndan yapýlýrken, diðer bir kýsmý da komþular veya arkadaþlar tarafýndan yapýlýyor. Þimdilik çöpçatan sitelerinden tanýþma Avrupa ve Amerika’ya göre daha az.
Birilerini eþ olarak uygun olduðunu düþünüp öneride bulunan kiþilerin nasýl düþündüklerini anlamak önemli. Bu kiþiler uygunluk kararýný nasýl alýyorlar? Bazý adaylarý birbirine uymayabilir, bazý adaylarý birbirine uyabilir derken nasýl düþünüyorlar? Ayný soru çöpçatan siteleri içinde sorulabilir. Eþleþtirme yaparken hangi algoritmalarý kullanýyorlar?
Bugünlerde yüksek lisans öðrencilerime bir araþtýrma yaptýrýyorum. Yakýn zamanda evlenmiþ kiþilerin evlenme süreçlerini ve evlilik karar alma mekanizmalarýný araþtýrýyoruz. Sorularýmdan biri de “Sizi tanýþtýran kiþi birbirinizi niye uygun görmüþ?” þeklinde. Size bu araþtýrmadan hiçbir kimlik bilgisi vermeden bazý alýntýlar yapayým.
Araþtýrmaya katýlanlardan biri þöyle dedi: “Bizi bir araya getiren kiþi erkeði yakýndan tanýyordu. Kadýný da eþi aracýlýðýyla biliyordu. Bizim ikimizin de toplumsal görüþlerimiz, ilgi alanlarýmýz, dindar kimliklerimiz açýsýndan uyumlu olduðumuzu düþünmüþler.”
Evliliðinde kendini oldukça mutlu olarak tanýmlayan bir kadýn evliliklerine vesile olan aracýlýk sürecini þöyle anlattý: “Hassasiyetlerimizin, dindarlýðýmýzýn ortak olduðunu düþünmüþler. Yaþlarýmýz ve eðitimlerimizin benzerliðini dikkate almýþlar. Ayrýca ikimizin de neþeli olduðunu düþünmüþler.”
Evliliðini oldukça mutlu olarak tanýmlayan biri tanýþtýrýlmada uygun görülmesinde iki faktörün esas alýndýðýný söyledi: “Bizi tanýþtýranlar benim arkadaþým ve eþiydi. Eþimde benim arkadaþýmýn eþiydi. Ýkimizin de hem dindar hem de iyi insan olduðumuzu düþünmüþler.”
Baþka biri tanýþtýrýlma hikayelerini þöyle anlattý: “Tanýþtýran arkadaþým bana o da senin gibi ilginç biri dedi. Ýkimizde nadir yapýlan ‘Hapkido’ adlý sporu yapýyorduk. Oradan bizi kafasýnda eþleþtirmiþ.”
Baþka biri tanýþtýrýlma hikayesini þöyle anlattý: “Ýkimizi de duygusal olarak görmüþler. Bir de ayný yöreden benzer ailelerden geldiðimizi düþünmüþler. Bizi iyi tanýyorlardý.”
Ýlk bulgularýmýza göre eþ adaylarýný tanýþtýran kiþiler; kiþilik benzerliklerini, yaþam görüþleri veya dindarlýklarýný, iyi insan olmalarýný, ayný yöreden olmayý, ilgi duyduklarý þeyin benzerliðini, yaþ ve eðitim benzerliðini gibi faktörleri dikkate alarak aday önerisinde bulunuyorlar. Yani görünürdeki benzerlik üzerinden eþleþtirme yapýlýyor. Bu durum eþleþme ile ilgili sosyal bilimlerin bulgularýyla uyumlu.
