Paul McCartney ile iki kýzý Mary ve Stella McCartney, her birimizin küçük bir deðiþimle doðaya fayda saðlayabileceðimizi düþünüyorlar. Ve bir proje baþlattýlar. Önerileri; haftada en azýndan bir gün et yemememiz. Meat Free Monday (Etsiz Pazartesi) tam on yýldýr iþte böyle bir amaca hizmet ediyor.
“Etsiz Pazartesi” için mutfaða! Paul McCartney ile iki kýzý Mary ve Stella McCartney, her birimizin küçük bir deðiþimle doðaya fayda saðlayabileceðimizi düþünüyorlar. Ve bir proje baþlattýlar. Önerileri; haftada en azýndan bir gün et yemememiz. Meat Free Monday (Etsiz Pazartesi) tam on yýldýr iþte böyle bir amaca hizmet ediyor.
Bir süredir et yemeðe mesafeli duruyorum. Bundan altý yýl önce yazdýðým Mevsiminde Yemek kitabý bu iþin mihenk taþýdýr. Yemekleri sebze odaklý inþa etmenin farklý formüllerini, sebzeleri mevsiminde yemeði ilke edinmenin önemini anlatýr. Sebzeleri yýllardýr yaptýðýmýz yemeklerden farklý kullanýp, ezber bozmak ve ortaya çýkan olaðanüstü yemeklerle eti daha az yemeyi baþarmak bu kitaptaki hedefimdi. Eti hâlâ tamamen býrakamadým ama þimdilerde bu yol için bir adým daha atýyorum: Önümüzdeki ilk pazartesi itibariyle ‘etsiz’ yemekler yaparak Paul McCartney’in baþlattýðý “Etsiz Pazartesi” zincirine katýlýyorum. Bundan böyle her pazartesi günü Instagram sayfamda etsiz bir yemek yapacaðým. Sizleri de bu zincire katýlmaya ve en azýndan haftada bir gün bile olsa et piþirmemeye davet ediyorum.
Neden mi?
Tek bir gezegenimiz var
Paul McCartney’in sadece etsiz pazartesi için açtýðý web sitesini siz de gözden geçirebilirsiniz. Web sitesinde hepimizin yýllardýr duyduðu, bildiði ama kulaklarýný týkadýðý iklim deðiþikliði konusu çok basit özetlenmiþ. Bu konu içimizi ne kadar karartsa da kelimenin tam anlamýyla dünyayý karartmamasý için bizlerin de yapabileceði, en azýndan katkýda bulunabileceði davranýþ deðiþiklikleri var: Birleþmiþ Milletler Ýklim Deðiþikliði Hükümetlerarasý Paneli (IPCC) hakkýnda dünya bilim adamlarý, felaketli iklim deðiþikliðini önlemek için 2050 yýlýna kadar atmosferdeki sera gazý miktarýný yüzde seksen azaltmamýz gerektiðine inanýyor.
Birleþmiþ Milletler Gýda ve Tarým Örgütü’ne (FAO) göre, hayvancýlýk sektörü, yerelden dünyaya her ölçekte en ciddi çevre sorunlarýna katkýda bulunan en büyük sektörlerden biri. FAO, hayvancýlýk üretiminin küresel sera gazý emisyonlarýnýn yüzde 14,5’inden sorumlu olduðunu tahmin ederken, diðer kuruluþlarýn yüzde 51 kadar olabileceðini söylüyorlar.
Mc Cartney’in baþlattýðý ’Etsiz Pazartesi’ için 5 önemli sebep!
Saðlýk için
Dünyanýn önde gelen saðlýk kuruluþlarýnýn birçoðu günümüz insanlarýnýn yediði et miktarýnýn azaltmasýný teþvik ediyor. Dünya Kanser Araþtýrma Fonu, ‘çoðunlukla ve tahýllarý seçmemizi, kýrmýzý eti sýnýrlandýrýp özellikle iþlenmiþ etlerden kaçýnmamýzý’ tavsiye ediyor. 2010 yýlýnda, Oxford Üniversitesi halk saðlýðý departmaný tarafýndan yapýlan bir araþtýrma, haftada en fazla üç kez et yemenin kalp hastalýðýndan 31 bin ölümü, kanserden 9 bin ölümü ve felçten 5 bin ölümü önleyebileceðini söylemekte. Daha az et + daha fazla sebze = saðlýklý ol!
Daha az bütçe ile doyurucu yemekler için
Ekonomik Ýþbirliði ve Kalkýnma Örgütü (OECD) ve Birleþmiþ Milletler Gýda ve Tarým Örgütü (FAO) verilerine göre Türkiye’de et tüketimi son 20 yýlda kademeli þekilde artýþ göstermiþ. En büyük artýþ büyükbaþ hayvan eti tüketiminde. Yapýlan araþtýrmada Türkiye’de kiþi baþý yýllýk et tüketiminin son 20 senede yüzde 95 arttýðý ortaya çýktý. 1998’de yýllýk kiþi baþý 16.6 kilogram et tüketilirken bu oran 2017’de 32.3 kilograma yükseldiði bildirildi. Amerika ve Avrupa’da et tüketimi hýzla azalýrken Türkiye’de durum bu. Etin fiyatlarý belli, bir hafta içinde ne kadar az etli yemek yaparsanýz bütçeniz için oldukça önemli bir hamle yapmýþ olacaksýnýz. Daha az et + daha fazla sebze = tasarruf et!
Hayvanlar için
Her yýl milyarlarca hayvan sadece ‘yemek’ olmak için yetiþtiriliyor ve eti için öldürülüyor. Bunlarýn çoðu özel üretim çiftliklerinde, sýkýþýk, kalabalýk kafeslerde yetiþtiriliyor. Hareket etmek için yer bulamýyor, gün ýþýðý veya temiz havaya eriþemiyorlar. Tutulduklarý doðal olmayan koþullar nedeniyle sýk sýk hastalanýp, yaralanýyorlar. Tüm çiftlik hayvanlarý kesimhanede ölmeyi bekliyorlar. Daha az et yemek, zulmü ve ýstýrabý önlemeye yardýmcý olan þefkatli bir adýmdýr. Daha az et + daha fazla sebze = hayvan üretim çiftlikleri azalsýn.
Dünyadaki açlýk için
Bir sýðýr üretildiðinde bir kg eti için 12 kg tahýl yemesi gerekir. Þu anda gezegendeki yaklaþýk 800 milyon insan açlýktan ya da yetersiz beslenmeden muzdarip. Hayvanlarý yetiþtirirken verilen tahýllarla çok sayýda aç insan doyabilir. Daha az et + daha fazla sebze = açlýk azalýr.
Türlerin nesillerini korumak için
Tarýmsal yoðunlaþma, geniþleme ve aþýrý avlanma, türlerin ve biyolojik çeþitliliðin kaybýnda ana faktörlerden biri. Mevcut eðilimler devam ederse, önümüzdeki 100 yýl boyunca türlerin dünya çapýnda tükenmesi söz konusu olacaktýr. Daha az et + daha fazla sebze = doðal döngüyü koru.
