TBMM Anayasa Komisyonu’ndagörüþülen anayasa deðiþikliði teklifi yeni bir anayasa teklifi deðil.
Mevcut anayasadaki hükümet þeklini deðiþtiren kýsmi deðiþiklik.
Bu deðiþikliðin en önemli tarafý baþkanlýk sistemine geçiþtir.
Deðiþiklik iki parti arasýnda varýlan bir uzlaþma üzerine hazýrlanmýþtýr.
Dolayýsýyla olumlu yönlerinin bir partiye olumsuz yönlerinin diðer partiye atfedilmesi de doðru deðildir.
Ancak bu sistemin Türk Tipi Baþkanlýk sistemi olduðunda þüphe yok.
***
Mesela bazýlarý baþkanlýk sisteminin baþarýlý olduðu ABD’deki sistem alýnmadýðý için eleþtiriyor.
Eleþtiride haklýlar. Ama alsaydý daha fazla eleþtirilirdi. Çünkü ABD, 50 eyaletten oluþan federal bir yapýya sahip.
Deðiþiklikteüniter yapý esas alýnmýþtýr.
Ama bazýlarý eyaletlerin baþkanlýk sisteminin olmazsa olmazý zannederek onu da eleþtiriyor.
***
Oysa parlamenter sistemde de eyalet olacaðý gibi baþkanlýk sisteminde de üniter yapý olabilir.
Bilen bilmeyen konuþuyor yazýyor.
Mesela Salvador, Kolombiya Endonezya, Panama ve Nijerya gibi baþkanlýk sistemiyle yönetilen ülkelerde eyalet yoktur üniter yapý vardýr.
Ve mesela Almanya, Avusturya, Hindistan ve Pakistan gibi parlamenter sistemle yönetilen ülkelerde de üniter yapý yoktur eyalet sistemi vardýr.
Yani baþkanlýk için eyalet þart olmadýðý gibi parlamenter sistem için de üniter yapý þart deðildir!
***
ABD’de parlamento, senato ve temsilciler meclisinden oluþmaktadýr.
Türkiye’de yapýlan deðiþiklik tek meclis sisteminden vaz geçmiyor. Bu da Türk Tipi Baþkanlýðýn bir baþka boyutu.
Ben aslýnda senato kurulmasýnýn faydasýna inananlardaným.
Senatoda seçilme þartlarý kaliteyi esas aldýðý için yasama konusunda ve yürütmeyi denetlemede faydalý olduðunu düþünüyorum.
Ýki meclisli yapýda Temsilciler Meclisi’ne 18 yaþýndakilerin seçilmesi de makul olur. Ama tek meclisli yapýda seçilme yaþýnýn 18’e indirilmesi tartýþma konusudur!
***
TV programlarýnda biraz da reyting kaygýsýyla icra edilen kavgalý gürültülü tartýþmalarý seyredemiyorum.
Arada bir belki aklý baþýnda biri konuþur diye dinlemeye çalýþýyorum, bazýlarýndan faydalanýyorum da. Ama kimi konuþanlarýn cehaletini gördükçe de kanal deðiþtiriyorum.
Mesela geçenlerde bir partinin grup baþkan vekili bir kanalda konuþuyordu. Dinleyeyim dedim. Sýkýldým kapattým, çünkü sýrf muhalefet olsun diye eleþtirmeye çalýþýrken battýkça batýyordu zavallý!
Güya baþkanlýk seçimleriyle meclis seçimlerinin birlikte yapýlmasýný eleþtiriyordu ama vatandaþý aptal yerine koyduðunun farkýnda deðildi.
Ýki seçim ayný gün yapýlýrsa vatandaþýn zorlanacaðýný anlatmaya çalýþýyordu. Oysa vatandaþ bu konuda deneyimliydi. Mesela 1994 seçimlerinde büyük þehirlerde 7 ayrý sandýkta baþarýyla oy kullandý!
***
Daha da garibi ABD de parlamento seçimleriyle baþkanlýk seçimlerinin ayrý günlerde yapýldýðý söyleyerek resmen yalan söylüyordu!
Halbuki ABD’de Baþkanlýk seçimi 4 yýlda bir, Kasým ayýnýn ilk Pazartesi gününü takip eden Salý günü yapýlýr.
Baþkanlýk seçiminde seçmenler ayný zamanda Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerinin üçte biri için de oy kullanýr.
Parti adýna konuþanlarýn bile seviyesi böyle olursa bu uzlaþma, meclisten de referandumdan da çok rahat geçecek, öyle anlaþýlýyor.
