Çalýþma hayatýnda iþçilerin haklarýndan birisi de kýdem tazminatýdýr. Ýþçinin korunmasýnýn bir sonucu ve emeklerinin karþýlýðýdýr kýdem tazminatýdýr.
Ancak her ayrýlan iþçi kýdem tazminatýna hak kazanamaz. Mutlaka yasal olarak düzenlenmiþ þartlardan birisinin gerçekleþmesi gerekir.
1475 sayýlý Ýþ Kanununun 14. maddesinin (e) bendinde; “Kadýnýn evlendiði tarihten itibaren bir yýl içerisinde kendi rýzasý ile iþ sözleþmesini sona erdirmesi durumunda” kýdem tazminatýna hak kazanacaðý hükme baðlanmýþtýr.
Bu düzenleme uyarýnca, kadýn iþçiler, evlendikten sonra bir yýl içinde iþ sözleþmesini feshetmeleri halinde kýdem tazminatýna hak kazanmaktadýrlar.
Bu düzenlemeye istinaden kadýn iþçinin kýdem tazminatý alabilmesi için öncelikle, kadýn iþçinin iþ sözleþmesinin devam ediyor olmasý gerekmektedir. Baþka bir ifadeyle, iþçinin iþten ayrýldýktan (iþ sözleþmesi kýdem tazminatý almasýný hak etmeyecek þekilde sona erdikten) bir süre evlenmesi halinde kýdem tazminatý ödenmesi söz konusu olmayacaktýr.
Diðer bir koþul ise, iþ sözleþmesi devam eden kadýn iþçinin evlenmesi halinde, bir yýl içinde medeni kanuna göre evlendiðini belirterek iþverenden kýdem tazminatýný istemesi gerekmektedir. Evlendiði tarihten itibaren bir yýl içinde iþ sözleþmesinin feshedilmemesi ve iþverenden kýdem tazminatý istenmemesi halinde iþçinin bu hakký kaybolmaktadýr.
Ýþverenin bu maddeye dayanarak iþ sözleþmesini feshetmesi yetkisi yoktur.
Bu hak, sadece kadýn iþçiye verilmiþtir. Erkek iþçilerin bu gerekçeyle kýdem tazminatý almalarý mümkün olmadýðý gibi, sadece medeni kanuna göre evlenenler bu haktan yararlanabilir.
Burada kadýn iþçinin evliliðinin ilk evlilik olmasý zorunluluðu bulunmamaktadýr.
Kocasýndan boþandýktan bir süre sonra eski kocasýyla tekrar evlenen kadýn iþçinin bu evlenme nedeniyle kýdem tazminatý talep ettiði görülmektedir. Yargýtay’ýn bir kararýnda bu þekilde evlenerek kýdem tazminatý alýnamayacaðý, alýnmýþsa da iade edilmesi gerektiði kabul edilmektedir. Yargýtay Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararý’nda “kocasýndan boþanarak çok kýsa süre sonra boþandýðý kocasý ile tekrar evlenen kadýn iþçinin kýdem tazminatý almasý hakkýn kötüye kullanýlmasýdýr. Ýþveren, hataen ödediði bu miktarý geri isteyebilir.” hükmü verilmiþtir.
Evlenme nedeniyle iþten ayrýlarak kýdem tazminatý alan kadýn iþçinin daha sonra tekrar ayný iþyerinde iþe girmesi halinde kýdem tazminatý ödeyen eski iþvereniyle çeþitli sorunlar yaþanmaktadýr.
Yargýtay bir Kararýnda, “...Kadýn iþçiye tanýnan bu hak aile birliðini koruma amacýyla getirilmiþ olup çalýþma hayatýný evlilikle birlikte gereði gibi yürütemeyeceði düþüncesinde olan kadýna yasa ile tanýnmýþ bir olanaktýr. Bir iþyerinde çalýþmakta iken evlenen bir kadýn yasanýn tanýdýðý olanaktan yararlanarak kýdem tazminatýný almak suretiyle ayrýlmýþsa daha sonraki dönemlerde çalýþma hakkýný kaybettiðinden söz edilemez. Diðer taraftan önceki iþinden ayrýlan kadýn ayrýlmasýný hemen takiben çalýþma hayatý ile evliliði öncekine göre daha kolaylýkla yürütebileceði yeni bir iþ bularak çalýþmasýný da sürdürebilir. ” denilmek suretiyle, iþverenin söz konusu durumdaki kadýn iþçiye kýdem tazminatý ödemekle yükümlü olduðu gibi tazminatý ödemiþ ise, iadesini de talep edemeyeceði hükme baðlanmýþtýr.
Gerçekten de, Yargýtay Kararýnýn hakkaniyete uygun olduðu ve evlenme nedeniyle iþten ayrýlan ve kýdem tazminatý alan kadýn iþçinin çalýþma hakkýný kaybettiðini söylemenin mümkün olmadýðý görülmektedir.
