Çalışma hayatında işçilerin haklarından birisi de kıdem tazminatıdır. İşçinin korunmasının bir sonucu ve emeklerinin karşılığıdır kıdem tazminatıdır.
Ancak her ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Mutlaka yasal olarak düzenlenmiş şartlardan birisinin gerçekleşmesi gerekir.
1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinin (e) bendinde; “Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda” kıdem tazminatına hak kazanacağı hükme bağlanmıştır.
Bu düzenleme uyarınca, kadın işçiler, evlendikten sonra bir yıl içinde iş sözleşmesini feshetmeleri halinde kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar.
Bu düzenlemeye istinaden kadın işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için öncelikle, kadın işçinin iş sözleşmesinin devam ediyor olması gerekmektedir. Başka bir ifadeyle, işçinin işten ayrıldıktan (iş sözleşmesi kıdem tazminatı almasını hak etmeyecek şekilde sona erdikten) bir süre evlenmesi halinde kıdem tazminatı ödenmesi söz konusu olmayacaktır.
Diğer bir koşul ise, iş sözleşmesi devam eden kadın işçinin evlenmesi halinde, bir yıl içinde medeni kanuna göre evlendiğini belirterek işverenden kıdem tazminatını istemesi gerekmektedir. Evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesinin feshedilmemesi ve işverenden kıdem tazminatı istenmemesi halinde işçinin bu hakkı kaybolmaktadır.
İşverenin bu maddeye dayanarak iş sözleşmesini feshetmesi yetkisi yoktur.
Bu hak, sadece kadın işçiye verilmiştir. Erkek işçilerin bu gerekçeyle kıdem tazminatı almaları mümkün olmadığı gibi, sadece medeni kanuna göre evlenenler bu haktan yararlanabilir.
Burada kadın işçinin evliliğinin ilk evlilik olması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Kocasından boşandıktan bir süre sonra eski kocasıyla tekrar evlenen kadın işçinin bu evlenme nedeniyle kıdem tazminatı talep ettiği görülmektedir. Yargıtay’ın bir kararında bu şekilde evlenerek kıdem tazminatı alınamayacağı, alınmışsa da iade edilmesi gerektiği kabul edilmektedir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararı’nda “kocasından boşanarak çok kısa süre sonra boşandığı kocası ile tekrar evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı alması hakkın kötüye kullanılmasıdır. İşveren, hataen ödediği bu miktarı geri isteyebilir.” hükmü verilmiştir.
Evlenme nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatı alan kadın işçinin daha sonra tekrar aynı işyerinde işe girmesi halinde kıdem tazminatı ödeyen eski işvereniyle çeşitli sorunlar yaşanmaktadır.
Yargıtay bir Kararında, “...Kadın işçiye tanınan bu hak aile birliğini koruma amacıyla getirilmiş olup çalışma hayatını evlilikle birlikte gereği gibi yürütemeyeceği düşüncesinde olan kadına yasa ile tanınmış bir olanaktır. Bir işyerinde çalışmakta iken evlenen bir kadın yasanın tanıdığı olanaktan yararlanarak kıdem tazminatını almak suretiyle ayrılmışsa daha sonraki dönemlerde çalışma hakkını kaybettiğinden söz edilemez. Diğer taraftan önceki işinden ayrılan kadın ayrılmasını hemen takiben çalışma hayatı ile evliliği öncekine göre daha kolaylıkla yürütebileceği yeni bir iş bularak çalışmasını da sürdürebilir. ” denilmek suretiyle, işverenin söz konusu durumdaki kadın işçiye kıdem tazminatı ödemekle yükümlü olduğu gibi tazminatı ödemiş ise, iadesini de talep edemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Gerçekten de, Yargıtay Kararının hakkaniyete uygun olduğu ve evlenme nedeniyle işten ayrılan ve kıdem tazminatı alan kadın işçinin çalışma hakkını kaybettiğini söylemenin mümkün olmadığı görülmektedir.
