Evlenme yaþlarý ve evlenip evlenmeme ile ilgili iki büyük mesele var. Birincisi ilk evlilik yaþýnýn giderek yükselmesi. Ýkinci mesele ise istediði halde evlenememe hali. Bu iki mesele birbiriyle iliþkili olmakla birlikte, birinci mesele tüm toplumu, ikinci mesele ise belirli kadýn ve erkekleri etkiliyor.
Birinci mesele olan ilk evlilik yaþýnýn giderek yükselmesi bir dünya trendi. Amerika’da 1950’de ilk evlilik yaþý ortalamasý 20 iken, 2017 yýlýnda 28 oldu. 2018’da Amerika için erkeklerde 29.8, kadýnlarda 27.8 oldu. Avrupa Birliði ülkelerinin ortalamasýnda kadýnlarda 31 erkeklerde, 33 civarýnda. Türkiye’de 2018 yýlýnda ortalama ilk evlenme yaþý, erkekler için 27,8, kadýnlar için 24,8 oldu. Halen OECD ülkeleri içinde en erken evlilik yaþý bize ait.
Dünyadaki evlenme yaþýnýn yükselmesi modernleþme sürecinin bir parçasý. Ortalama ömrün uzamasý, boþanma oranlarýnýn artmasý, doðurganlýk oranlarýnýn azalmasý, gibi trendlerle beraber seyrediyor.
Ýkinci mesele ise istediði halde evlenemeyen ve ortalama evlilik yaþýnýn 5-10 yýl üstüne çýkmýþ kiþilerin hali. Bu kiþiler için genel trendi etkileyen faktörler dýþýnda özel ve bireysel faktörler var gibi görünüyor. Bu özel etkenler; beðenmekte zorluk çeken kiþilik özellikleri, kariyeri tamamladýktan sonra evlilik düþünme eðilimi, evlilikle sonuçlanmayan uzun süreli iliþkilerin varlýðý, ailede bakýlmak zorunda kalýnan hasta bir kiþinin var olmasý ve eþleþme sürecine destek olan sosyal çevrenin olmamasý þeklinde olabilir.
Evlenememenin izahlarýndan biri de benim “balýk mevsimini kaçýrmak” dediðim bir mesele. Aslýnda matematik modellemesinin yapýlmasý gereken bu meselenin basit halini anlatayým. Ortalama evlilik yaþýna gelmiþ 100 erkek ve kadýn düþünün. O yýl bu 100 erkek ve kadýndan yarýsý eþleþecektir. Eðer bir yýl gecikirseniz kalan 50 kiþinin içinden seçim yapmanýz gerekir. Bir yýl daha gecikirseniz 25, daha da gecikirseniz daha az kiþiyle eþleþme imkânýnýz kalacaktýr. Hele kadýnsanýz sistemde sizin için kalan kiþi sayýsý giderek azalacaktýr. Çünkü erkekler kendilerinden küçük yaþta birileriyle evlenme imkanlarýna sahipken; kadýnlar için bu olasýlýk daha azdýr.
Diðer bir sorun da balýk mevsiminin baþýnda daha iyi seçenekler varken, mevsimin bitiþine doðru iyi balýklarýn gitmiþ olmasýdýr. Kimse bana kýzmasýn. Matematiksel bir hesaplama yapýyorum. Eþ seçeceðiniz evren daraldýkça, uygun eþ bulma olasýlýðýnýz daha düþük olacaktýr. Yani her þeyi zamanýnda yapmak önemli.
Evlenmede balýk mevsimi yaklaþýmý evlilik arayýþlarýnda optimal bir zamanýn olduðunu gösteriyor. Kanaatimce bu optimal zaman balýk mevsiminden iki yýl öncesinden hazýrlýk yapmak yani evlenmeye açýk hale gelmektir. Bir nevi balýða çýkmak, olta atmak süreçlerini balýk mevsiminin zirvede olduðu zamana kadar tamamlamak gerekiyor.
Doðrusu beraber çalýþabileceðim iyi bir matematikçi bulursam balýk mevsimi yaklaþýmýný matematik modellemesini yapýp, “evlilikte balýk mevsimi teorisi” oluþturmayý düþünüyorum.
