Kötü insan olmanýn tanýmlayýcý özelliðinin ahlaki açýdan zayýf olmak veya erdem sayýlan özelliklerin olmamasý nedeniyle baþkalarýna zarar vermek olduðunu düþünüyorum. Kötü insan olmak huysuz veya zor insan olmaktan farklý. Bu yazýnýn odaðý kötü bir insanýn evlilikteki deðiþik hallerini tanýmlamak. Çünkü bu tür kiþilerle evli olduðunuzda standart terapi önerileri veya evliliði iyileþtirme çabalarý yeterli olmuyor. Ya kabullenip çekmek ya da çekip gitmek gerekiyor. Yani bu durumlarda iki eþin de katýldýðý evlilik terapilerinin neredeyse hiçbir etkisi yok.
Kötü eþin en tipik örneði psikopat eþ. Bu kiþiler vicdan duygusu yaþamýyorlar, piþmanlýk duymuyorlar, bilerek isteyerek kandýrýyorlar ve acýmasýz ve siyaset içeren þiddet uyguluyorlar. Bu durumda çözüm iki eþin evlilik terapisi deðil eþlerden birinin güçlendirilerek kaçýp kurtulmasý. Kadýn sýðýnma evleri bu tür kiþilerle evli eþler için kurulmuþ.
Kötü eþin diðer bir örneði kendisinin gece hayatý yaþayýp eþinin evde çocuklara bakmasýný isteyen tipler. Size klasik bir örnek vereyim: Bay A evliliðinden beri kumar oynuyor. Takýldýðý kulüpler var. Eve geç geliyor. Þimdiye kadar çok sayýda iliþkisi olmuþ. Evini ihmal etmediðini maddi ihtiyaçlarý giderdiðini düþünüyor. Eþe özel ilgisi yok. Eþiyle veya çocuklarý ile vakit geçirmiyor. Bu tür evliliklerde de evlilik terapisi derde deva deðil. Diðer eþin kendini güçlendirip olup biteni çekme veya çekip gitme kararý almak gerekiyor. Pratikte boþanmanýn önemli sebeplerinden biri bu tür evlilikler.
Kötü insanýn diðer bir formu ise çalýþmayan, evinin geçimini yapmayan ya evde yatýp uyuyan ya da ortalarda dolaþan eþ tipi. Bu kiþiler tembel, çalýþmanýn zorluðuna karþý dayanýksýz, aylaklýðý seven kiþiler. Bu tipin kadýn karþýlýðý da evine ve çocuklarýna emek vermeyen, çocuklarýný ihmal eden, dizilerle veya hayallerle yaþayan kadýnlar. Ruhsal veya fiziksel hastalýk nedeniyle bu hale gelenleri tabi ki kastetmiyorum. Bu durum bu kiþilerin kiþilik halleri ve aðýrlýklý olarak hep böyleler. Bu kiþilere de evlilik terapilerinin yapabileceði bir þey yok. Yapýlabilecek tek þey kötülüðe maruz kalan kiþiyi güçlendirecek stratejiler üzerine çalýþmak.
Kötü kiþilerin bir formu da zalim ve merhametsiz kiþiler. Bu kiþiler gücü elinde toplayýp etrafýndakileri ezen, aþaðýlayan, kullanan tipler. Bunlarýn hayat felsefesi diktatörlere veya uluslararasý iliþkilerdeki süper güç devletlerin çýkarcý tarzlarýna benziyor. Kendi eþleri ve çocuklarýyla da güç siyaseti üzerinden iliþki kuruyorlar. Ýnsanlarý sürekli ezerek kontrol etmeye çalýþýyorlar. Bu tiplerin evliliðinin deðiþiminde de terapinin rolü yok.
Kötülüðün yukarýda anlattýðýmdan daha fazla formlarý da var. Örneðin tacizciler var. Deðiþim için çaba göstermeyen ve kendi ve ailelerinin hayatlarýný mahveden alkol, madde ve kumar baðýmlýlarý var.
Psikiyatri ve psikoloji literatürü iyi veya kötü dili ile konuþmaktan kaçýnma alýþkanlýðýna sahip. Pozitif psikoloji ile erdemlerin olup olmamasýndan bahsetmeye baþladýk. Ama evlilik terapileri ile uðraþýyorsanýz kötülük ile eþlerin sorunlu etkileþim paternini birbirinden doðru ayýrt etmek gerekiyor. Eþlerin kötü olmadýðý ama iliþki tarzlarýnýn sorunlu olduðu durumlarda terapiler etkili olma þansý varken; eþlerden birinin veya ikisinin kötü olduðu durumlarda terapilerin etkin olma þansý yok.
