Dünya siyaset ve demokrasi tarihi bir yönüyle de darbeler tarihi gibidir. Ýktidar mücadelesinin gayrýmeþru bir aracý olarak görülen darbeler, iç veya dýþ dinamikler üzerinden çoðu kere kanlý sonuçlar doðuracak þekilde gerçekleþmiþtir. Meþru yönetimleri meþru olmayan yöntemlerle alaþaðý etmeye çalýþanlar ne tür meþrulaþtýrma bahanelerine sýðýnýrlarsa sýðýnsýnlar zaman içinde vicdanlarda mahkûm edilmiþlerdir. Halk ile yöneticileri arasýna giren ve son tahlilde halkýn iradesine kasteden darbeler karanlýk dönemler olarak algýlanmýþtýr.
Bir araþtýrmaya göre 1950’den bu yana 236 ülkede darbe gerçekleþmiþ. Özellikle soðuk savaþ zamanýndaki darbeler ideolojik farklýlýklardan kaynaklanýyordu. Süper güçler kendilerinden ideolojik olarak uzaklaþtýðýný düþündükleri yönetimleri kendi kontrollerine almak için fiili müdahalelere destek veriyorlardý. Sömürü, vesayet kurma, kontrol etme gibi güdülerle birçok ülkede darbeler yaptýrýldý, iþbirlikçi rejimler kuruldu. Baðýmsýzlýða ulaþtýðýný düþünen ülkeler baðýmsýz ve milli pozisyon almaya çalýþtýkça küresel siyaset mühendislerinin gazabýna uðradý.
CIA’in örtülü operasyonlar gerçekleþtiren birimlerinin özellikle Güney Amerika ülkelerinde giriþtiði darbeler resmi kayýtlara bile geçmiþ durumda.
1953’deki Ýran darbesi, Musaddýk yönetimini devirmiþ, Þah rejimine yol vermiþti.
1960 darbesi de Türkiye’de uzun yýllar sürecek bir vesayet düzeninin kurulmasýna sebep olmuþtu.
Dünyanýn ulaþtýðý demokratik standartlara ve geliþmiþlik düzeyine bakýnca insanýn artýk ne darbesi diyesi geliyor. Ýletiþimin bu kadar geliþtiði bir ortamda ülkelere kapalý toplum muamelesi yapmak beyhude bir çaba… Ama hala birileri darbelerden medet ummaya devam ediyor.
Mýsýr’da gerçekleþen darbe küresel güç odaklarýnýn daha agresif bir þekilde dizayna giriþtiðini gösterdi. Ortadoðu’da son dönemde yaþananlar bu agresif müdahaleyi ve þartlarý deðiþtirme arayýþýný gözler önüne seriyor.
2010’dan bu yana 10 ülkede darbe giriþimi olmuþ; Mýsýr, Tayland, Burkina Faso, Mali, Maldivler, Ukrayna, Gine-Birsau, Nijer’de ise darbe gerçekleþmiþ. Baþarýlý olmuþ yerine gerçekleþmiþ diyorum, çünkü hiçbir darbe baþarýlý olmaz. Her darbe giriþimi ülkeye darbe vurur ve belli bir süre sonra çekilip/silinip gitmek durumunda kalýr. Darbeyi meþrulaþtýrmak için öne sürülen bahaneler ise halkýn ma’þeri vicdanýnda çöpe atýlýr.
Son dönemde darbelere zemin hazýrlayan bahane ‘yolsuzluk’ tur. Türkiye’de gerçekleþen 17 Aralýk yargý darbesi bu kýlýfa bürünmüþtü. Benzer þekilde Makedonya’da da ses tapeleri üzerinden iktidar devrildi. 2014’te Ukrayna’da Yanukoviç’in Rusya yanlýsý politikalar izlemesi, yolsuzluk ve AB ortaklýk anlaþmasýna direnmesi gibi sebeplerle sokak gösterileri baþlatýldý ve iktidar devrildi.
2002’de Venezuela’da Chavez’i deviren askeri darbe iki gün bile yaþayamadý, halk kitlesi darbecileri tasfiye etti.
Türkiye’de sokak gösterileri ve yolsuzluk kýlýfýyla yapýlan yargý darbesi tutmayýnca cuntacý kalkýþma tezgahlandý. Elebaþýsý ABD’de olan darbeciler halkýn muhteþem direniþi karþýsýnda akamete uðradýlar.
Gelinen noktada þunu söyleyebiliriz:Türkiye gibi demokrasisi ve hukuk sistemi güçlü olan ülkelerde darbeye kalkýþmak gerici ve çaðdýþý bir harekettir ve bundan sonra da kesinlikle neticeye ulaþamayacaktýr. Demokrasinin çok geliþmediði iddia edilen Güney Amerika ülkelerinde veya Ortadoðu’da darbeden medet ummak yine sonuç vermeyecektir, çünkü bu ülkelerin halklarý da iradelerine müdahale edilmesine artýk sessiz kalmamaktadýr. Silahýn gücü muvakkat bir üstünlük saðlasa da halkýn gücü karþýsýnda ayakta duramýyor. Bu yüzden iktidarlarý kontrol etmeye çalýþmak yerine halklarýn iradesine saygý duymak gerekiyor.
Baþbakanýmýz Yýldýrým dünkü konuþmasýnda 15 Temmuz’un arkasýndaki karanlýk güçlerin yeni ‘film’ler peþinde olduðunu; “ekonomiyle, baskýlarla, kriz ve kaos senaryolarýyla milleti dize getireceklerini zannettiklerini” söyleyerek, noktayý koydu: ‘Boþa heveslenmeyin’.
