EYT ile getirilen düzenlemelerle emekli olan iþçiler yönünden kýdem tazminatý da ödenmesi gerekmektedir.
Ýþçi belirli koþullarýn gerçekleþmesi halinde kýdem tazminatýna hak kazanýr. Bunlar;
- Ýþçinin Ýþ Kanunu kapsamýnda bulunmasý,
- Ýþ sözleþmesinin belli sebeplerle sona ermesi,
- Ýþçinin iþyerinde en az bir yýl çalýþmýþ olmasý.
Þeklinde sýralanabilir. En az bir yýllýk sürenin baþlangýcý iþçinin iþyerinde fiilen çalýþmaya baþladýðý tarihtir. Son iþyerinde bir yýldan az çalýþmasý olan iþçinin kýdem tazminatý hakký bulunmamaktadýr.
Gerek EYT ve gerekse de normal emeklilik nedeniyle iþten ayrýlan iþçinin iþe baþladýðý tarihten itibaren iþ sözleþmesinin devamý süresince her geçen tam yýl için iþverence iþçiye 30 günlük ücreti tutarýnda kýdem tazminatý ödenir.
Bir yýldan artan süreler için de ayný oran üzerinden ödeme yapýlýr.
Kýdem tazminatý ile ilgili 30 günlük süre iþ sözleþmeleri veya toplu iþ sözleþmeleri ile iþçi lehine deðiþtirilebilir.
Ýþçinin Baðlý bulunduklarý kanunla veya Cumhurbaþkanlýðý kararnamesiyle kurulu kurum veya sandýklardan yaþlýlýk, emeklilik veya malullük aylýðý yahut toptan ödeme almak amacýyla kýdem tazminatý ödenmesi hükmünden faydalanabilmesi için aylýk veya toptan ödemeye hak kazanmýþ bulunduðunu ve kendisine aylýk baðlanmasý veya toptan ödeme yapýlmasý için yaþlýlýk sigortasý bakýmýndan baðlý bulunduðu kuruma veya sandýða müracaat etmiþ olduðunu belgelemesi þarttýr.
Kýdem tazminatýnýn hesaplanmasý, son ücret üzerinden yapýlýr.
Kýdem tazminatýna esas olacak ücretin hesabýnda baz ücrete ilaveten iþçiye saðlanmýþ olan para ve para ile ölçülmesi mümkün sözleþme ve kanundan doðan menfaatler de göz önünde tutulur. Yani, iþçinin ücretine ilaveten iþçiye ödenen para ve para ölçülebilir tüm menfaatler bu ödemede dikkate alýnýr.
Buna göre; ikramiye, devamlýlýk arz eden prim, yakacak yardýmý, giyecek yardýmý, kira, aydýnlatma, servis yardýmý, yemek yardýmý ve benzeri ödemeler kýdem tazminatý hesabýnda dikkate alýnýr. Kýdem Tazminatý Tavaný tutarý brüt 19.982,83 TL ve damga vergisi kesintisi sonrasýnda net 19.831,16 TL olmuþtur.
Normal þartlarda iþ sözleþmesinin sona erdiði tarihte kýdem tazminatý ödenmesi gerekmektedir. Ancak zaman zaman iþçi ve iþveren anlaþarak taksitle ödenmesi yoluna gidebilmektedir.
Kýdem Tazminatýmýn Taksitle Ödenmesi Mümkün Mü?
Kýdem tazminatýnýn, genel olarak hizmet sözleþmesinin sona erdiði tarihte ödenmesi gerekmektedir. Kýdem tazminatýnýn gününde ödenmemesi durumunda bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemesi gerektiði düzenlenmiþtir.
Bankalarýn belli dönemlerde T. C. Merkez Bankasýna uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oraný filen uygulanmýþ olmadýkça ücret dikkate alýnmaz.
Bankalarýn uyguladýklarý faiz oranlarý bir ya da birkaç aylýk veya bir yýllýk vadelerle belirlenmektedir. Bunlardan en uzun vade bir yýl olup, en yüksek faiz oraný da bir yýllýk mevduata uygulanmaktadýr.
Bu durumda kýdem tazminatý için uygulanmasý gereken faiz, ödeme gününün kararlaþtýrýldýðý ya da temerrüdün gerçekleþtiði zamanda bankalarca bir yýllýk mevduata uygulanan en yüksek faiz oraný olmalýdýr.
Ayný miktar için ikinci yýlýn baþlangýcýndaki en yüksek banka mevduat faizinin belirlenerek uygulanmasý, gecikme daha da uzunsa takip eden yýllar için de ayný yönteme baþvurulmasý gerekir.
Ýþçi ve iþverenin uzlaþmalarý durumunda, kýdem tazminatýnýn taksitler halinde ödenmesi mümkündür.
Kýdem tazminatýnýn taksitler halinde ödenmesini kabul eden iþçi, bu konuda iradesinin fesada uðratýldýðýný ileri sürüp kanýtlamadýðý sürece faiz hakkýndan vazgeçmiþ sayýlýr.
Kýdem tazminatýnýn taksitlendirilerek ödenmesi halinde, iþçi faiz talep ediyorsa gecikme faizleri ödeme tarihleri dikkate alýnarak hesaplanýr. Ýþçi taksitler halinde ödenen kýdem tazminatý için faiz hakkýný saklý tutmuþ ise geçmiþ günler faizi isteyebilir. Ancak, bu istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi (çekince) kayýt konularak alýnmýþ olmasý gerekir.
Taksitlerin zamanýnda ödenmesi durumunda ayrýca faize hak kazanýlamaz. Ancak, taksit tarihinde ödeme planýna uyulmasý lazým, iþveren taksit tarihlerine uymazsa ilk günden itibaren faiz doðabilir. Bu konuda daha sonraki taksitlerin ödemesi sýrasýnda ihtirazý kayýt ileri sürülmesinin sonuca bir etkisi yoktur. Ancak, taksitlerden bir ya da bazýlarýnýn gününde ödenmemesi durumunda hak kazanýlan kýdem tazminatýnýn tamamý için faize karar verilir.
Ýþçinin taksitli ödemeyi öngören ödeme planýný kabulü, ancak taksitlerin gününde ödenmesi halinde iþveren yararýna sonuç doðurur.
Taksitler gününde ödenmediðinde iþçinin taksitli ödeme anlaþmasýyla baðlý olduðunda söz edilemez. Bu itibarla, kýdem tazminatýnýn taksitler halinde ödenmesini öngören anlaþmanýn iþverence ihlali halinde iþçi, kýdem tazminatýnýn tamamý için fesih tarihinden itibaren faize hak kazanýr.
