EYT ile getirilen düzenlemelerle emekli olan işçiler yönünden kıdem tazminatı da ödenmesi gerekmektedir.
İşçi belirli koşulların gerçekleşmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır. Bunlar;
- İşçinin İş Kanunu kapsamında bulunması,
- İş sözleşmesinin belli sebeplerle sona ermesi,
- İşçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması.
Şeklinde sıralanabilir. En az bir yıllık sürenin başlangıcı işçinin işyerinde fiilen çalışmaya başladığı tarihtir. Son işyerinde bir yıldan az çalışması olan işçinin kıdem tazminatı hakkı bulunmamaktadır.
Gerek EYT ve gerekse de normal emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Kıdem tazminatı ile ilgili 30 günlük süre iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine değiştirilebilir.
İşçinin Bağlı bulundukları kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla kıdem tazminatı ödenmesi hükmünden faydalanabilmesi için aylık veya toptan ödemeye hak kazanmış bulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması veya toptan ödeme yapılması için yaşlılık sigortası bakımından bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa müracaat etmiş olduğunu belgelemesi şarttır.
Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır.
Kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında baz ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur. Yani, işçinin ücretine ilaveten işçiye ödenen para ve para ölçülebilir tüm menfaatler bu ödemede dikkate alınır.
Buna göre; ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır. Kıdem Tazminatı Tavanı tutarı brüt 19.982,83 TL ve damga vergisi kesintisi sonrasında net 19.831,16 TL olmuştur.
Normal şartlarda iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Ancak zaman zaman işçi ve işveren anlaşarak taksitle ödenmesi yoluna gidebilmektedir.
Kıdem Tazminatımın Taksitle Ödenmesi Mümkün Mü?
Kıdem tazminatının, genel olarak hizmet sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenmesi gerekmektedir. Kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemesi gerektiği düzenlenmiştir.
Bankaların belli dönemlerde T. C. Merkez Bankasına uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oranı filen uygulanmış olmadıkça ücret dikkate alınmaz.
Bankaların uyguladıkları faiz oranları bir ya da birkaç aylık veya bir yıllık vadelerle belirlenmektedir. Bunlardan en uzun vade bir yıl olup, en yüksek faiz oranı da bir yıllık mevduata uygulanmaktadır.
Bu durumda kıdem tazminatı için uygulanması gereken faiz, ödeme gününün kararlaştırıldığı ya da temerrüdün gerçekleştiği zamanda bankalarca bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı olmalıdır.
Aynı miktar için ikinci yılın başlangıcındaki en yüksek banka mevduat faizinin belirlenerek uygulanması, gecikme daha da uzunsa takip eden yıllar için de aynı yönteme başvurulması gerekir.
İşçi ve işverenin uzlaşmaları durumunda, kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi mümkündür.
Kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini kabul eden işçi, bu konuda iradesinin fesada uğratıldığını ileri sürüp kanıtlamadığı sürece faiz hakkından vazgeçmiş sayılır.
Kıdem tazminatının taksitlendirilerek ödenmesi halinde, işçi faiz talep ediyorsa gecikme faizleri ödeme tarihleri dikkate alınarak hesaplanır. İşçi taksitler halinde ödenen kıdem tazminatı için faiz hakkını saklı tutmuş ise geçmiş günler faizi isteyebilir. Ancak, bu istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi (çekince) kayıt konularak alınmış olması gerekir.
Taksitlerin zamanında ödenmesi durumunda ayrıca faize hak kazanılamaz. Ancak, taksit tarihinde ödeme planına uyulması lazım, işveren taksit tarihlerine uymazsa ilk günden itibaren faiz doğabilir. Bu konuda daha sonraki taksitlerin ödemesi sırasında ihtirazı kayıt ileri sürülmesinin sonuca bir etkisi yoktur. Ancak, taksitlerden bir ya da bazılarının gününde ödenmemesi durumunda hak kazanılan kıdem tazminatının tamamı için faize karar verilir.
İşçinin taksitli ödemeyi öngören ödeme planını kabulü, ancak taksitlerin gününde ödenmesi halinde işveren yararına sonuç doğurur.
Taksitler gününde ödenmediğinde işçinin taksitli ödeme anlaşmasıyla bağlı olduğunda söz edilemez. Bu itibarla, kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini öngören anlaşmanın işverence ihlali halinde işçi, kıdem tazminatının tamamı için fesih tarihinden itibaren faize hak kazanır.
