Çocuðun fiziksel, zihinsel ve psikolojik saðlýðý için uyku hayati önem taþýyor. Uyku alýþkanlýðýnýn kazandýrýlmasý anne ve babanýn kararlý tutumuyla iki yýldan fazla bir süreyi kapsýyor.
UYKU bebek ve çocuklarýn geliþiminin en önemli, en temel ihtiyacýdýr. Çünkü çocuðun beyin ve beden geliþimiyle ilgili birçok süreç onlar uykudayken gerçekleþir. O yüzden çocuðun saðlýklý bir uyku düzenine sahip olmasý onun ruhsal, zihinsel ve fiziksel geliþiminin olmazsa olmazýdýr. Bazen bu düzeni tutturmak zorlaþýr, sorunlar çýkar. Çocuðun yaþýna göre ne kadar uyumasý gerektiði deðiþir.
Ýdeal süre yaþa göre deðiþiyor
Özellikle ilkokul öncesi çocuklarda uykunun önemi daha da fazladýr. 3-5 yaþýnda bir çocuk için 13-14 saat iken, 6-8 yaþýndaki bir çocuk için 10-12 saattir. Çocuða düzenli uyku alýþkanlýðýnýn kazandýrýlmasý önemlidir. 4-5 aylýktan baþlayarak çocuðun ayný yerde ve saatte yatýrýlmasý uyku alýþkanlýðýný kazanýlmasýný kolaylaþtýracaktýr. Uyku alýþkanlýðýnýn kazanýlmasý iki yýldan daha uzun bir süreyi kapsamaktadýr. Anne babanýn kararlý tutum sergilemesi düzenli ve yeterli uyuma alýþkanlýðýn kazanýlmasýna yardýmcý olacaktýr.
ANNE BABALARA TAVSÝYELER
-Uyku alýþkanlýðýnýn kazandýrýlmasý için anne babanýn fikir birliði önemlidir. Ailenin yaþam düzenine de uygun olarak çocuðun tutarlý bir uyku saatinin olmasý gerekir. Uyku saati eve gelen misafirler ve yapýlan ziyaretlerde mümkün olduðu kadar deðiþmemelidir. Çocuk uyku saatinde odasýna götürülmelidir. Uykuya dalýncaya kadar çocuða masal ve hikâyeler anlatýlmasý, rahatlatan bir müzik dinletilmesi uykusunun gelmesini kolaylaþtýrýr.
Çocuðun yatmadan önce hareketli oyunlar oynamamasý, duygusal gerginlik yaþamamasý önemlidir. Ilýk bir banyo, loþ sessiz bir oda çocuðun rahatlamasýna yardýmcý olabilir.
Sorunun temel nedenleri
-Kontrol ihtiyacý: Anne babasýnýn baskýcý tutumuna karþý olarak çocuk uyku uymayý reddedebilir.
-Erken dönemde anne babanýn tutumu: Uyku ortamýnýn, saatlerinin sürekli deðiþmesi, çocuðun kaygýsýný arttýrabilir. Düzensizlik ileriki yaþlardaki uyku alýþkanlýklarýný etkileyebilir.
-Annenin yetersizliði veya yokluðu: Bebeðin taleplerini anlayamayan veya bebeðin talepleri karþýsýnda yetersiz kalan, ruhsal sorun yaþayan annenin tutumlarý da bebeðin uyku alýþkanlýðýný etkileyebilir.
ÝLGÝ ÇEKME ÝSTEÐÝ
-AÝLE içi þiddet, anne-baba kavgalarý: Anne-baba kavgalarý çocukta travma etkisi yaratarak korkulara yol açarak uyku sorununa sebep olabilir. Ýleriki yýllarda kalýcý bir ruhsal durum oluþmamasý için uzmana götürülmelidir.
-Karanlýk korkusu: Çocuðun hayal gücü çok güçlüdür. Hayali arkadaþlar, ürkütücü senaryolar kurabilir. Çocuk gerçek ve fantezi arasýndaki farký ayýrt edemeyebilir. Yataðýn altýndan canavar çýkacaðýný, karanlýkta bir þeylerin üstüne doðru geldiðini, kötü insanlarýn onu kaçýracaðýný söyleyerek uyumaya direnebilir. Bir iki ay olduðu halde geçmemiþse uzmanla irtibata geçilmelidir.
-Kabuslar: 2-5 yaþ arasýnda çocuklarda görülebilir. Çocuk çoðu zaman kabus gördüðünde uyanmaz, uyandýðýnda kabus gördüðünü anýmsar, ancak anlatamaz, tanýmlayamaz. Çocuklar kötü rüyalar, kabuslar görmemek için de uyumaya direnç gösterirler.
-Gece Terörü: 5-12 yaþ arasýndaki çocuklarda daha sýk görülmektedir. Çocuk gecenin ilerleyen saatinde aðlayarak uyanmaktadýr. Nefes almasýnda sýklaþma, aþýrý derecede terleme, büyük bir korku hali görülmektedir. Ancak sorulduðunda hiçbir þey hatýrlamamaktadýr. Uzmanla irtibat gerektirir.
-Uyurgezerlik: Özellikle 5-15 yaþ çocuklarý arasýnda uykuda yataktan kalkma yürüme durumuna sýklýkla rastlanabilmektedir. Önemlidir, mutlaka uzmana danýþýlmasý gerekir.
-Fiziksel duygusal ihtiyaçlarýnýn karþýlanmamasý
-Çocuðun bir hastalýðýnýn olmasý: Çocuðun baþ ettiði herhangi hastalýk veya ilaç tedavisi görüyor olmasý da uyku düzenini etkileyebilmektedir. Bu durumda da uzmanla irtibata geçilmelidir.
