Uzun zamandýr ziyaret etmeyi düþünüp bir türlü hayata geçiremediðim Özbekistan ziyareti geçen hafta nihayet aziz dostum Esad Kibaroðlu’nun organizasyonu ile gerçekleþti.
Ýmam Buhari ve Ýmam Maturidi’den Uluð Bey’e, Musa el-Harizmi’den Bahaüddin Nakþibendi’ye Müslümanlarýn ilim kaynaðý olan Özbekistan, Ýslam medeniyetine ismini altýn harflerle yazdýran muhteþem bir ülke.
Taþkent, Semerkant, Buhara ve Harezm’de ki görkemli medreseleri görünce neden o denli ilim merkezi olduðu gayet net anlaþýlýyor.
1867’den itibaren baþlayan Rus iþgali ve 1917 den sonra hâkim olanKomunizm baskýsýna raðmen kültürlerine dönüþ gayreti içindebuldum Özbekleri.
Çoðunluðun öz kültürlerinden koptuðu görülüyor ama ziyaretgahlardaki saygý, edep ve içtenliði görünce özüne dönüþ arayýþý içinde olduklarýný hissettiriyorlar.
***
Mesela Ýmam Buharý’nin ve Þahý Nakþibendi’nin türbelerindeki yoðun ziyaretçi akýþý ve ziyaretteki saygýlý ve samimi davranýþlar Ravza-ý Mutahhara’yý ziyaret edenlerin görüntüsünü hatýrlatýyor.
Her ziyaret mahallinde daire þeklinde oturuyorlar orada görevli taraflarýndan biraz Kuran tilavet ediliyor, dua ederek çýkýyorlar.
Özbekler sadece görmek için deðil o kültüre sahip çýkmak için geliyorlar izlenimi býrakýyorlar insanýn üstünde.
***
Dikkatimi çeken bir diðer husus ise camilerin gençlerle dolup taþmasý oldu. Cami âdâbý ise Özbekistan’da zirve yapmýþ durumda.
Ýmam Buhari hazretlerinin türbesi yakýnýndaki büyük camide Cuma namazý kýldýk. Camiin içi dýþý doluydu. Ve cemaat öylesine edepli oturup vaaz dinliyor ve namaz kýlýyor ki nefes sesi dahi duyulmuyordu. Araplarda o âdâp zaten yok ama Özbeklerin Türkiye Müslümanlarýnýn da ilerisinde bir cami ve namaz âdâbýna sahip olduklarý görülüyor.
Yalnýz Özbekistan’da ezan sesine hasret kalýyorsunuz! Ezanlar cami içinde veya avlusunda okunuyor.
Cumhurbaþkaný Þevket Mirzayayev, Ýstanbul’u ziyaret ettiðinde ezan seslerini duyduktan sonra emir vermiþ Özbekistan’da ezan sesi cami dýþýna verilmeye baþlamýþ ama kýsa süre sonra tekrar eski haline dönmüþ.
Komünizm ve Kerimov dönemindeki yerleþik baský sisteminin deðiþime direndiði anlaþýlýyor.
Televizyonlarýnda Türk dizileri yayýnlanýyor. Kimi görsek ilk sözüErdoðan oluyor. Kurtlar Vadisi’nden sonra Diriliþ dizisi hayraný olmuþlar.
Öyle birTürkiye hayranlýðý var ki, Türkiye’den geldiðimizi öðrenen gençler bizimle fotoðraf çektirmek için sýraya giriyorlardý.
***
Yeni Cumhurbaþkaný Mirzayayev’in ülkenin veçhesini deðiþtirme istikametinde son derece müsbet bir yol izlediði görülüyor.
Ýslam medeniyetinin býraktýðý eserlerin restorasyonlarý, çevre düzenlemeleri, bakýmlarý ne yalan söyleyeyim bizden çok çok ilerde.
Taþken’ti, Semerkan’tý, Buhara’yý ve Hiva’yý görünce Ýslam medeniyetinin bir baþka boyutuna þahit oluyorsunuz.
***
Özbekistan’ýn bir baþka özelliði yeþilin içinde bir ülke olmasýdýr. Þehirler yeþilin içinde, iki tarafý aðaçlý geniþ yolar, üç dört katý geçmeyen birbiriyle uyumlu binalarýyla ve parklarýyla bence Özbekistan, Ýslam dünyasýna mimaride ve þehircilikte örnek olacak bir ülke.
Eski baský sisteminin deðiþime direndiði anlaþýlýyor.
Fakat, Cumhurbaþkaný Mirzayayev’in öze dönüþ ve normalleþme politikasý baðlamýnda takdire þayan bir politika izlediðini görmek insaný gerçekten mutlu ediyor.
Biz oradayken devlet dairelerinde ve okullarda baþörtüsünü serbest kýlan bir düzenleme yapýldýðýný söylemiþti rehberimiz.
Yazacak çok þey var ama sütunumuz doldu maalesef.
Özbekistan ziyaretine teþvik ve refakatleriyle aziz dostum Esad Kibaroðlu beye; ziyaretimiz boyunca bize yakýn ilgi gösteren ve misafirperverliklerini esirgemeyen, Taþkent’te Mircemal, Zafer ve Ekmel; Semerkant’ta Ekber, Bahadýr ve Ekmel; Buhara’da Celal, Ravþan, Sabir ve Ekmel; Harezm’de Serdar beylere en samimi duygularýmla teþekkür ediyorum.
