- ABD F-35 projesinden Türkiye’yi çýkarabilir mi?
Mümkün görünmüyor. Çünkü Türkiye F-35 uçaklarýnýn sadece müþterisi deðil projenin 9 geliþtirici ortaðýndan biri ve ortaklar ortak bir karar almadýkça bir baþkasýný projeden çýkaramaz.
- Uçaklarýn Türkiye’ye teslim edilmemesi mümkün mü?
Proje anlaþmasýna göre üyeler arasýndaki anlaþmazlýklarda hiçbir mahkeme yetkili deðil. Anlaþmazlýklarýn ortaklar arasýnda uzlaþmayla çözülmesi zorunlu tutulmuþ. Ancak öte yandan bir baþka maddede üye ülkelerin ulusal güvenliði gerekçe gösterilerek bazý kýsýtlamalarýn getirilebileceði de öngörülmüþ. Burada bir çeliþki, bir gri alan var. ABD Kongresi burayý zorluyor. Ancak bu durumda ambargo uygulanacak ülke ortaklardan biri ise bu anlaþmazlýðýn çözümü de üye ülkelerin uzlaþmasý ile olmak zorunda. Bu nedenle Türkiye’nin F-35 projesinden çýkartýlmasý ya da uçaklarýn teslim edilmemesi mümkün görünmüyor.
- Ortaklar Türkiye’ye karþý uzlaþabilir mi?
Türkiye F-35 projesinin 9 üye ülkesinin oluþturduðu yönetim kurulunda. Üyelerin oy hakký satýn alacaklarý uçak sayýsýna göre deðil, eþit. Yani 2 bin 500 uçak alacak olan ABD’nin de bir oyu var, 100 uçak almayý planlayan Türkiye’nin de…
Bu önemli, çünkü Türkiye bugüne kadar baþka bazý ülkelerin ortaklýða katýlma giriþimlerine izin vermedi. Türkiye izin vermediði için baþka bazý öneriler de geri çekildi.
Ayrýca Türkiye, bu ortaklýðý nedeniyle dönüþümlü gelen eþ baþkanlýðý bir dönem yaptý, önümüzdeki yýllarda yine yapacak; yani projenin baþkaný olacak.
- Yine de ABD bütün kurallarý çiðneyemez mi?
Bu kurallarýn çiðnenmesi ve bütün ortaklarýn ABD güdümüne girmesi görünür bir ihtimal deðil. Böyle bir durumda sadece Türkiye’nin deðil dünyanýn F-35’ten çok daha büyük bir sorunu var demektir.
- F-35’lerin Türkiye’nin alacaðý Rus yapýmý S-400 hava savunma sistemlerine ‘dost’ olarak tanýtýlmasý veya NATO savunma sistemlerine entegre edilmesi nedeniyle Rusya’nýn F-35 ve NATO sýrlarýný edinebileceði endiþesi haklý mý?
Deðil. Çünkü S-400’ler NATO sistemlerine entegre edilmeyecek, baðýmsýz çalýþacak. Ayný mantýkla, Rusya da S-400’lerin sýrlarýnýn Türkiye’nin müttefiki ABD’ye veya NATO’ya verilebileceði endiþesini duyardý. Oysa Rusya bu sistemleri vermeyi kabul etti.
- Türkiye hava savunmasýnda Rusya’ya mý baðýmlý olacak?
Hayýr. Türkiye Fransa ve Ýtalya ile yeni bir hava savunma sistemi geliþtirmek üzere anlaþtý; Patriot’lardan daha üstün olacak. Ayrýca halen ABD’den Patriot satýn almak da masada.
- O halde ABD Kongresi’nin çýkardýðý yasa ne anlama geliyor?
Yasa, Ýzmir’de FETÖ’den tutuklu papaz Brunson’un serbest býrakýlmasý için baský amaçlý çýkarýldý.
- Türkiye bu tür baský ve tehditlerden nasýl kurtulur?
Yerli ve milli savunma sanayii ile. Bu noktada Ýngiltere ile ortak geliþtirilen T-FX savaþ uçaðý, ÝHA, savaþ gemisi, zýrhlý araç ve mühimmat projeleri hayati öneme sahip.
***
Pazar günü Türkiye’nin içinde, çevresinde ve dýþýndaki tehditlerle mücadelede baþarýya ulaþabilmesi, ayný zamanda da refah ve huzur düzeyinin yükselmesi için oy kullanacaðýz. Ülkemiz, bizler ve gelecek nesillerimiz için hayýrlý olsun.
