Faiz Balyozu
Ýstikrarlý ekonomilerde faiz artýrýmý yüzde birin yüzde biri ile (points)yapýlýr.
Ekonomilerde mevduata genelde sýfýr reel faiz verilirken, yatýrým maksatlý bono-tahvil gibi araçlarda bir yýldan uzun dönemler için belirli bir artý faiz verilir. Bu faiz kýymetli kaðýdýn üzerinde yazýlýdýr veya nominal deðer ýskontoya tabi olur.
Kaðýdýn deðeri zaman içinde deðiþir. Bu deðiþim faiz oraný ile ters orantýlýdýr. Yani faiz artarken kaðýdýn kýymeti düþer, faizler indirildiðinde varlýðýn (kaðýdýn) kýymeti artar.
Bir örnek olarak bin liralýk bir tahvilin getirisi %8 olsun ve bu kaðýdýn vadesi 5 yýl ise faizlerin %12 ye çýkmasý durumunda kaðýdýn üzerinde deðer 800TL ye gerilemiþtir. Bir anda insan fakirleþmiþ olur. Paranýn devalüasyonu da ayni sonucu doðuruyor.
Merkez bankamýz maalesef ileriyi iyi okuyamamýþ ve faizleri bugüne kadar görülmemiþ biçimde arttýrmýþtýr. Faizlerin artýrýmýnýn, Tasarruf erbabýnýn cebinden para çekmek olduðunu bilen batýlý ekonomiler darda kaldýklarýnda dahi artýrýmý binde beþlere kadar yapar. Hastalýk dönemi uzuyorsa bunu ceste ceste yapar.
Merkez Bankalarý faizleri düþürürken kolay karar alýrlar ama yükseltmede çok dikkatli davranýrlar.
Cari açýðýmýz bu büyük mertebede seyrederken, faiz silahý olsa olsa Tanka karþý tüfek kullanma benzetmesi ile betimlenir. Cari açýðýn en kýsa zamanda yýllýk bir iki milyar seviyelerine çekilecek tedbirler alýnmalýdýr. Ýthalatý özendirmemek, ihracatý da kamçýlama tedbirlerine ihtiyacýmýz var.
Sayýn Baþbakan bu gerçeði bilerek görelim bakalým faizleri bu denli artýrma tesirli olacak mý? Bu durumu seyrederiz olmaz ise gereðini yaparýz demiþtir. Faiz silahý geçici bir süre için bir miktar tesir gösterir,ama kronikleþen cari açýðýn kur üzerindeki baskýyý azaltamaz.Tüketimi biraz kýsabilir, iç tasarruf oranýný arttýrýr ama,cari açýk üzerindeki etkisi çok azdýr.
Bizim ana sýkýntýmýz, cari açýðýn Gayri Safi Milli Hâsýlanýn yüzde yedisinin üzerine çýkmýþ olmasýdýr. Ýthalatýn sürekli cazip kýlýnmasý ile ürettiðimiz mallardaki yerli oran gittikçe artmýþtýr. Ýhracat artýþý zorunlu ithalatý getirmiþ, ve ithalat artýþý ihracat artýþýnýn önüne geçmiþtir. Alýnacak tedbirler ile ithalat artýþ hýzýný ihracat artýþ hýzýnýn altýnda tutmamýz gerekiyor. Ýnþallah Merkez Bankasý tedbirleri tutar, daha büyük zecri tedbirlere baþvurmayýz.
