Çoðu zaman içeride ve dýþarýda gündem farklý zannedilir. Oysa içerideki gündemimiz özellikle emtia piyasalarýndaki dalgalanmanýn etkisiyle þekilleniyor.
Son haftalarda vatandaþ evine ve iþyerine gelen faturalardan þikayetçi. Kiminle konuþsak faturalarýn yüksekliðinden bahsediyor. Bugünlerde Atina'dan Londra'ya kadar konuþtuðum Avrupalý dostlarýmýn da faturalardan muzdarip olduðunu bizzat test ettim. Her ülkenin krizi hissetme eþiði farklýlýk gösterse de kýþ þartlarýnda evinde daha çok zaman geçiren herkes fatura krizinden etkileniyor.
Enerji zincirinin son halkasýnda konut, imalathane, iþyeri mevcut. Doðalgaz, elektrik, su faturalarý birbiriyle irtibatlý elbette.
Faturalara yansýyan artýþ tost makinesi çalýþtýran büfeden, soðuk zincirde ürün satan süpermarketlere kadar her noktada fiyatlara yansýyor.
Ýmalathanelerde ve fabrikalarda elektriksiz imalat mümkün deðil. Her çeþit imalat sanayiinde makine ve fýrýn çalýþtýran iþletmeler yüksek elektrik sarfiyatý yapmakta.
Kimi üreticiler ise doðrudan petrole dayalý imalatla meþguller. Zaten ne üretirseniz üretin daðýtým ve sevkiyat sürecinde benzin ve motorin fiyatlarý sizin tüketiciye ulaþmanýzý doðrudan etkiliyor.
Vatandaþýn hayatýný etkileyen faturalarýn arkasýnda uluslararasý piyasayý belirleyen krizler var elbette. Petrolün varil fiyatýný 95 dolar civarýna çýkaran sebepler çok yakýnda 100 dolara ve üzerine çýkmasýný da tetikleyebilir.
Petrol ve doðalgaz piyasalarý pandeminin ardýndan dünyada yeniden canlanan tüketim talebini karþýlarken yükselme trendine girdi. Ukrayna-Rusya krizi baþat bir role sahip. Piyasadaki volatilite taraflarýn tutumlarý ve açýklamalarýyla kendini gösteriyor.
Rusya'nýn Avrupa'ya sattýðý Baltýk gazýný yarý yarýya kesmesi ve Kuzey Akým2 vanasýnýn açýlamamasý tetikleyici sebeplerden. Rusya Çin'e doðalgaz sevkiyatýný artýrarak bu süreci atlatmaya çalýþýrken dünya piyasalarý bu süreçten olumsuz etkilendi.
Bizim faturalarý düþürmenin içerde bir çaresi yok görünüyor. Sosyal devlet gereði destek fonu devreye giriyor ve vatandaþýn kýþý rahat atlatmasý için gayret gösteriliyor. Ancak tüketim tarafýnda emekliler ve imalat sanayii için indirim formülleri de aramak zorundayýz.
Fatura krizinin çözümü Ukrayna ve Rusya krizinin masada çözülmesi ve piyasalarýn normale dönmesi ile mümkün olabilir.
Türkiye çok boyutlu krizin anahtar ülkesi konumuna geldi. Rusya'nýn karþýsýnda Ukrayna yalnýz deðil. ABD-AB ittifaký NATO ile bölgemizde varlýk gösteriyor. Türkiye ise sýcak bir çatýþmanýn yerine masada uzlaþmanýn gereðini taraflara çaðrý yaparak dile getiriyor.
Savaþ çýðýrtkanlýðý bölgeyi ateþ çemberine çevirirken silah ve enerji fiyatlarý üzerinden beslenen lobiler kýþkýrtýcý misyonlarýný sürdürüyor.
Fatura krizinin müsebbibi Ankara deðil bu tabloya göre ancak çözüm merkezi Ankara olabilir. Bugünlerde Erdoðan'a dünyanýn daha çok ihtiyacý var. Ümit ediyoruz ki Erdoðan, taraflarý yatýþtýrarak dünyayý felakete sürükleyecek senaryoya son verecek çözümün anahtarý olur.
