Ýþçi iþveren arasýnda en fazla tartýþma yaþanan ve yaðýya intikal eden konulardan birisidir fazla mesai. Okurumuz E. KAYA; “Çalýþan iþçinin hafta tatili mesaisi nasýl hesaplanýr? Resmi tatil hafta tatiline denk gelirse nasýl hesaplanýr? Resmi tatil mesaisi nasýl hesaplanýr? Bu konularda beni aydýnlatabilirseniz çok sevinirim” diyor.
Elbette doðru olan, personelin haftalýk çalýþma süresi kadar çalýþtýrýlmasý. Diðer bir deyiþle fazla çalýþma hem ücret maliyetinin artmasý ve hem de personel için mesai sonrasý yorgunluk nedeniyle çok tercih edilmemesi gereken bir düzenlemedir.
Ýþ Kanununa göre, genel bakýmdan çalýþma süresi haftada en çok 45 saat olarak belirlenmiþtir. Ýþçi-iþveren arasýnda bunun altýnda bir çalýþma süresi de kararlaþtýrýlabilir. Aksi kararlaþtýrýlmamýþsa sözleþme veya iþyeri uygulamasý yada TÝS ile belirlenen çalýþma süresi, iþyerlerinde haftanýn çalýþýlan günlerine eþit ölçüde bölünerek uygulanýr. Örneðin 5 gün çalýþan iþyerlerinde 5x9= 45 saat olabilecektir.
Taraflarýn anlaþmasý ile haftalýk normal çalýþma süresi, iþyerlerinde haftanýn çalýþýlan günlerine, günde 11 saati aþmamak koþulu ile farklý þekilde daðýtýlabilir. Bu halde, iki aylýk süre içinde iþçinin haftalýk ortalama çalýþma süresi, normal haftalýk çalýþma süresini aþamaz. Denkleþtirme süresi toplu iþ sözleþmeleri ile dört aya kadar artýrýlabilir. 6715 sayýlý Torba Kanunla yapýlan düzenlemeye göre, Turizm sektöründe dört aylýk süre içinde iþçinin haftalýk ortalama çalýþma süresi, normal haftalýk çalýþma süresini aþamaz; denkleþtirme süresi toplu iþ sözleþmeleri ile altý aya kadar artýrýlabilir.
Yüzde 50 zamlý
Ýþ Kanununda yazýlý koþullar çerçevesinde, haftalýk 45 saati aþan çalýþmalar fazla çalýþma ve haftalýk çalýþma süresinin sözleþmelerle 45 saatin altýnda belirlendiði durumlarda ortalama haftalýk çalýþma süresini aþan ve 45 saate kadar yapýlan çalýþmalar fazla sürelerle çalýþma olarak adlandýrýlmaktadýr.
7.5 saati aþan gece çalýþmalarý ve 11 saati aþan gündüz çalýþmalarý, haftalýk 45 saatin aþýlýp aþýlmadýðýna bakýlmaksýzýn fazla çalýþma sayýlmaktadýr.
Fazla çalýþma ihtiyacý olan iþverence bu onay her yýl ocak ayýnda iþçilerden yazýlý olarak alýnýr ve iþçi özlük dosyasýnda saklanýr.
Her bir saat fazla çalýþma için verilecek ücret normal çalýþma brüt ücretinin saat baþýna düþen miktarýnýn yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmesi gereklidir.
Fazla çalýþma veya fazla sürelerle çalýþma yapan iþçi, isterse iþverene yazýlý olarak baþvurmak koþuluyla, bu çalýþmalar karþýlýðý zamlý ücret yerine, fazla çalýþtýðý her saat karþýlýðýnda bir saat otuz dakikayý, fazla sürelerle çalýþtýðý her saat karþýlýðýnda bir saat onbeþ dakikayý serbest zaman olarak kullanabileceði belirtilmiþtir.
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde ücret hesabý
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde iþyerlerinde çalýþýlýp çalýþýlmayacaðý toplu iþ sözleþmesi veya iþ sözleþmeleri ile kararlaþtýrýlýr. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günü olarak kabul edilen günlerde iþçiler çalýþmazlarsa, bir iþ karþýlýðý olmaksýzýn o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalýþýrlarsa ayrýca çalýþýlan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
Yani, günlük 50 TL ücret alan bir iþçi 19 Mayýs günü çalýþtýðý takdirde normal ücretine ilave olarak bir günlük ilave (50 TL) ücrete hak kazanýr.
Normal þartlarda hafta tatilinde çalýþýlmamasý ve iþçinin dinlenmesi gerekmektedir. Ancak, istisna olarak elzem durumlarda iþçi hafta tatilinde çalýþtýrýlmýþ ise bu durumda hafta tatilindeki çalýþmasý karþýlýðý yüzde elli zamlý ücret ödenmesi gerekmektedir.
Eðer çalýþýlan Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günü de hafta tatiline denk gelirse bu durumda da en az yüzde 50 zamlý olarak ödenecektir.
