ABD ekonomisine olanlar ve olacaklar konusuna aþýrý duyarlý bir dünya algýsý oluþtu. Olumlu ya da olumsuz dalgalarýn kaynaðý ABD ve FED gibi görülüyor... Aslýnda Euro bölgesi, Japonya ve Çin de en az ABD kadar önemli kavþaklardalar. Buralardan gelecek doðru ya da yanlýþ adýmlar da küresel çalkantý yaratacak boyutta. Ama þimdilik öncelik ABD.
ABD’ye bakarsak: FED kararýndan sonra her geçen gün piyasa biraz daha oturuyor. FED’den rahatsýzlýk yok. Bu iyi baþlangýç. ABD’de en rahatsýz edici geliþme, bono-tahvil faizinin týrmanmasý olur. Bu konuda henüz fazla bir hareket yok, ancak yýlsonu tamamlandýktan, bilançolar kapandýktan sonra ocakta ile asýl sýnav baþlayacak.
ABD 10 yýllýk faizde yüzde 2.95 ve yüzde 3.00 borsaya -Sat- iþareti verecek dönemeçler. Faizin 2014 içinde 3.00-3.50 arasýnda oynamasý bekleniyor. Ve bu banta ne kadar geç gidilirse, o kadar iyi... -Yükselen faiz.
Faizi beklerken, FED’de hâlâ yeni baþkan atamasý resmileþmedi. Bayan Yellen’in atamasýnýn Senato’da onaylanmasý bu aralar olup bitmeliydi, ama ocak ayýna ertelendi. 6 Ocak haftasýnda oylama bekleniyor. Yellen’in kaç oyla onaylanacaðý, kredibilitesi açýsýndan önemli. Geçen hafta Yellen hakkýndaki usul oylamasý 100 üyeli Senato’da 65 oyla geçti. Bu düþük bir sayý. Bernanke’nin baþkanlýðý 70 oyla kabul edilmiþti. O da -düþük- bir skordu. FED Baþkaný’nýn ehliyeti konusunda bir tartýþma yok, ancak onay sayýsý önemli. Çünkü Kongre, FED’in patronu sayýlýyor.
Kongre deyince... Önümüzdeki haftalarda ABD borç tavaný yeniden gündeme gelecek. ABD Hazinesi, Kongre’den aldýðý yetkiyle borçlanma yapýyor. Bu yetkide borçlanma miktarý sýnýrlý. Bu sýnýra-tavana 7 Þubat’ta varýlacak... Bu tarihten sonra ABD Hazinesi’nin borçlanma yetkisi yok. O zaman da ABD Hazinesi için borcunu ödeyememe-temerrüt riski baþlýyor. Bu çýkmaza ekimde de gelmiþtik ve sorun son anda aþýlmýþtý. Bu kez muhalefetteki Cumhuriyetçi parti arýza iþareti veriyor ve Obama yönetimine yol verilmeyeceðini söylüyor. Baþkan Obama’ya da
geçen gün sordular ve -Bu konuda pazarlýk yapmam. Kendi yaptýklarý harcamaya kendileri izin vermezlerse, olacaklardan sorumlu olurlar- dedi. Þimdilik karþýlýklý tehditler
sürüyor ve bekleniyor.
ABD Hazinesi’nin önceden nakit biriktirip dayanma süresini uzatmasý sözkonusuydu. Ancak Hazine Bakaný geçen hafta -7 Þubat’ta gerçekten tavandayýz ve bu süreyi uzatma gücüm yok- dedi. Temerrüt halinde olacaklarý konuþmak için þimdilik erken, ama þunu söyleyebiliriz: ABD temerrüte düþerse, FED de çaresiz kalýr.
Olumlu tarafta, herkes ABD’den daha iyi büyüme bekliyor. En son IMF Baþkaný Bayan Lagarde da 2014’te ABD büyümesinin hýzlanacaðýný söyledi. Büyümeyi de iþsizliði azaltacaðý için istiyorlar. Ancak ABD istihdamýnda þöyle sorun var: Ýþsizliðin azalmasý, iþ aramaktan umudunu kesenlerin sayýsýnýn artmasýndan kaynaklanýyor. Yani iþ bulmaktan umudunu kesenler, istatistik dýþý kaldýklarý için iþsizlik rakamý düþüyor. FED de bunun farkýnda.
Lagarde bu soruna dikkati çekti. Gerçi o da biliyor, iþsizlik rakamsal olarak düþse de FED desteði sürecek... IMF Baþkaný ayrýca sürdürülür büyüme için ABD’de gelir ve servet eþitsizliðinin azaltýlmasýný, yani zengine daha çok vergi konmasýný, orta kesimin yükseltilmesini, yoksula daha fazla destek verilmesini istedi. Baþkan Obama da ayný telden çalýyor, ama ABD siyasetinin hiç bu meselelere girme niyeti yok.
Ve IMF Baþkaný ABD Kongresi’nin -sorumlu davranýp- borç tavaný ve temerrüt konusunda yeni bir tartýþma ortamý yaratmamasýný temenni etti... Temenni edebilir de, henüz sorumlu davranýþ iþareti yok. Üstelik sorunlu davranýþ belirtileri hayli fazla... Ýþ yine inþallaha ve temenniye kalýyor. FED var, para politikasý var, likdite var, niceliksel gevþeme var. Görünüþte herþey gayet bilimsel, ölçülür ve tartýlýr durumda... Ama gerçekte herþey -Ýnþallah-ta gelip düðümleniyor.
