Unutmayalým, þu gerçeði çok iyi görelim, eðitimde en ileri adýmlarý atan ülkeler ekonomide daha da ileri adým atmýþ olacaklar, daha hýzlý büyüyecekler, halklarýna daha fazla refah üretecekler.
Eðitimde ileri adým da bizim senelerce yaptýðýmýz gibi eðitim süreçlerini bir þartlandýrma süreci deðil, tam tersine eleþtirel düþünce süreci olarak görmekten geçiyor.
Eðitimi hala bir þartlandýrma süreci (andýmýz gibi) olarak gören zavallý ülkeler bu yanlýþ tercihin faturasýný çok aðýr ödüyorlar, bu fatura önümüzdeki senelerde daha da kabaracak.
ABD zaten bu kategorinin dýþýnda, yükseköðretimde (lisansüstü) tartýþýlmaz bir üstünlüðü var, bu üstünlük de ekonomik performansta kendini gösteriyor, ekonomik ve teknolojik (bilim üretme) üstünlük de askeri üstünlüðe yansýyor, vs.
Bazý ülkeler ise, eðitim-öðretim geleneklerine, önemli bir bölümü çok parlak olmayabilir, çok sýký baðlý ülkeler, çaðýn bilgi kavramýnda yaþanan büyük dönüþümü ile gelenekler arasýnda bir denge kurmak istiyorlar ve denge (!) arayýþý bazen komik sonuçlar da vermiyor deðil.
Bu son gruba giren ülkelerin en baþlarýnda hiç kuþkusuz Fransa geliyor, eðitim-öðretim sektöründe çok büyük baþarýlarý var, mesela lisans süresini üç seneye indirdiler, bu büyük bir baþarýdýr, fýrsat eþitliðine dayalý ama çok elitist okullarý var, devlet mekanizmasýný bu okullarla çeviriyorlar, bilim üreten merkezleri var, lise diplomalarý (bakalorya) çok düzeyli, yurttaþlýk eðitimini burada veriyorlar, Toulouse örneðinde olduðu gibi pilot ve üst düzeyde küresel rekabet gücüne sahip üniversiteleri var, vs.
Ama ayný zamanda toplumda bilgi çaðýna bir uyumsuzluk da var, Paris’in üniversite mahallelerinde bir kafede “internet baðlantýnýz var mý?” diye sorduðunuzda Leo Ferre çalan kafenin sahibi size hayretle ve biraz da kýzgýnlýkla olumsuz yanýt verebiliyor çünkü internet onun için hala bir dejenerasyon simgesi olabiliyor.
Ama bu Fransa anlý þanlý büyük profesörlerin verdiði geleneksel anfi derslerinden vazgeçiyor, artýk bu kalabalýk sýnýflara verilen ve fransýz üniversite sisteminin temelini oluþturan “majistral” diye adlandýrýlan bu dersler internet üzerinden verilecek.
Fransýzlar bu alanda gecikmiþ bile olduklarýný itiraf ediyorlar, bu kurumlarýn, Fransa’nýn oluþumunda büyük rol oynamýþ bu yükseköðretim kurumlarýnýn artýk mevcut yapýlarýný deðiþtirmek zorunda olduklarýný en yetkili kiþilerin aðzýndan, mesela Yükseköðretim Bakaný’nýn aðzýndan dile getiriyorlar.
Burada küçük bir parantez açýp, bu bakanlýk, Yükseköðretim Bakanlýðý için de bir-iki þey söylemek istiyorum; bizde neden bir Milli Eðitim Bakaný var da, yükseköðretim bir bakanlýða ya da doðrudan MEB’e baðlý deðil?
YÖK gibi güya siyasi olmayan bir kurum marifetiyle yükseköðretimi siyasetin denetimine kapatýyoruz, yükseköðretimde, bu da bir kamu hizmeti olarak görülüyor ise, öðrenci harçlarý sýfýrlandýðýna göre böyle, yaþanan baþarýsýzlýklarýn siyasi sorumluluðu kime ait olacak.
Türkiye, HEMEN, YÖK’ü kaldýrýp, yükseköðretimi MEB’e ya da yeni kurulacak bir Yükseköðretim Bakanlýðý’na, üniversiteleri daha özgür kýlarak, baðlamalý, demokratik bir ülkede baþka türlüsü düþünülemez.
Dönelim yine Fransa’ya; Fransa yükseköðretim sürecinin lisans halkasýný, her geçen gün önemi azalýyor, önce üç seneye indirdi, þimdi de o ünlü büyük anfi derslerini, en “baba” hocalar verirlerdi bu dersleri, internet üzerinden verilen derslere çeviriyorlar zira üniversitelerin lisans aþamasýnýn meslek veren süreçler olmadýðýný çok net gördüler, darýsý bizim baþýmýza.
ABD’de ise lisans hala dört sene çünkü bu ülkede liseler Fransa’ya oranla çok daha kötü, bu ülkede de yükseköðretimin lisans aþamasý her geçen gün önemsizleþiyor, Harvard’ý Harvard yapan süreçler hep lisansüstü aþamalar.
Türkiye’de ise hala ve maalesef hala üniversite dendiðinde insanlarýn aklýna önce dört yýllýk lisans aþamasý geliyor, master ve doktora aþamalarý bizde zaten her yerde çok dandik.
Yapmamýz gereken özel ve kamusal kaynaklarý lisans aþamalarýndan hemen lisans sonrasýna kaydýrmak, lisans sürecini üç seneye indirmek, dersleri üniversitelerin lisans aþamalarýnda internet derslerine çevirmek, üniversite çaðýndaki tüm lise mezunu nüfusu bir lisans programýna kaydetmek ve mezun etmek.
Daha nitelikli öðretimi de, gereðinde tümüyle yabancý hocalar istihdam ederek, lisansüstü aþamalarda gerçekleþtirmeye çalýþmak.
