Bazý ülkeler, ulusal güvenlik ve savunma politikalarýnýn genel çerçevesinin açýklandýðý strateji belgeleri yayýnlarlar. ABD’de ve Rusya’da bu belgeler baþkanýn imzasýyla ilan edilir, birçok Avrupa ülkesinde ise hükümetler farklý baþlýklarda düzenlenen dosyalarýný kendi ve dünya kamuoylarýnýn bilgisine sunarlar. Bu uygulamanýn dýþ politika ve güvenlik konularýnda hükümetin önceliklerinin anlaþýlmasý, bir dizi faaliyetin hangi parametrelerle deðerlendirilebileceðini göstermesi ve þeffaflýk saðlanmasý açýsýndan son derece yararlý olduðu söylenmeli. Ayrýca hükümetlerin ikide bir fikir deðiþtirip deðiþtirmediðinin, dýþ politika yapýmýnda baþka kurumlarýn devreye girip girmediðinin takibi açýsýndan da bu belgeler bir tür þeffaflýk saðlar.
Fransa’da bu belgeye Beyaz Kitap adý verilir ve devlet temsilcisi ve uzman kiþilerce hazýrlanan bu belge, hükümet tarafýndan da onaylanýnca savunma bakanlýðý tarafýndan ilan edilir. Bu yýl 46 uzmandan oluþan bir komisyon tarafýndan kaleme alýnan rapor Fransa’nýn yeni dýþ ve güvenlik politikalarýný görmek açýsýndan büyük önem taþýyor.
Bürokratik düzenleme
2020 hedefli rapora bakýlýrsa, önümüzdeki yedi yýllýk sürecin ekonomik ve mali kriz gölgesinde þekilleneceði anlaþýlýyor. Bu bir yandan Avrupa krizinin devam edeceðini, hasarýn telafisinin de zaman alacaðýný ortaya koyuyor; öte yandan da dýþ politika ve güvenlik konularýnýn ekonomik kapasite ile ne kadar yakýndan baðlantýlý olduðunu gösteriyor.
Raporun özü, dýþ politika ve güvenlik konularýnda Fransa’nýn ‘farklýlaþma’ya gideceði. Bu çerçevede, iç ve dýþ güvenlik birimlerinin birlikte çalýþmalarý, deniz aþýrý askeri faaliyetlerin sivil güçlerle paylaþýlmasý ve ülke içinde dýþ politika ve güvenlik alanlarýnda faaliyet gösteren kurumlarýn çok taraflý hale getirilmesi öngörülüyor. Askeri faaliyetlerin ciddi ekonomik maliyeti düþürülürken, ayný zamanda kurumlarý da çok taraflý hale getirerek personel ve programlarda tasarrufa gidileceði anlaþýlýyor.
Bakanlýklarýn benzer faaliyetler yürütmesinin hem etkili olmamasý hem de gereksiz masrafa yol açmasý, radikal uygulamalarý gerektirmiþ ve bürokrasinin yine de kendi baþýna iþlere kalkýþmamasý için bakanlýklar arasýnda bir protokol imzalanmasýna karar verilmiþ.
Stratejik düzenleme
Fransa’daki bu uygulamayý izlemekte yarar var, Türkiye’de de ihtiyaç olabilir. Bununla birlikte, Beyaz Rapor Fransa’nýn dýþ ve güvenlik politikalarýndaki öncelikleri de ilan ettiðinden, ona da bakmak gerekir.
Rapora Fransa için üç grup risk bulunuyor. Birincisi Çin gibi güce dayalý risk oluþturan ve nükleer güce sahip ülkeler, ikincisi güçsüzlük nedeniyle risk oluþturan ülkeler, üçüncüsü de terörizm ve sýnýr aþan tehditler.
Çin’i açýkça tehdit kapsamýnda ilan eden Fransa’nýn bu çerçevede yalnýz olmadýðý hatýrlatýlmalý.
Belgeye göre Fransa’nýn öncelikleri, açýkça ifade edildiði gibi çýkar alanlarý ise þöyle sýralanmýþ. Ýlkeleri, koruma, caydýrýcýlýk ve müdahale olarak belirlenmiþ bu politikaya göre öncelik ülkenin korunmasýnda. Caydýrýcýlýða denk gelen çýkar alaný ise AB’nin sýnýr komþularý olarak ifade edilmiþ ve çerçevede Rusya, eski Sovyet ülkeleri ve Ortadoðu ülkeleri ima edilmiþ. Müdahale kapsamýnda ise Magrep ülkeleri ile Akdeniz bölgesi tanýmlanmýþ.
Bu çerçevede, askeri birliklerin geri çekilmesi, sayýlarýnýn düþürülmesi, yerel ve uluslararasý güçlerle daha fazla iþbirliði yapýlmasý, Mali felaketi gibi iþlere kalkýþýlmamasý, onun yerine deniz kuvvetlerini güçlendirmesi ilke edinilmiþ.
Beyaz Kitap, Fransa’nýn yeni iþbirliði arayýþlarýnýn bir göstergesi olarak görülmeli ve bu ülkenin kiminle iþbirliði arayýþýnda olduðu yakýndan izlenmeli. Kimbilir belki bu arayýþa sýrf baþkasý yanýt vermesin diye bile kulak verilebilir.
