Kuzey Afrika’da Ýslam’ýn hatalý ve kabul edilemez bir biçimini dayatan þiddet yanlýsý, aþýrý ve radikalleþmiþ gruplarýn varlýðýný kimse inkar edemez. Tekrarlamak gerekirse, kýnanmalýlar. Fakat bu gruplarýn birbirleriyle çeliþen stratejileri ve tam madeni kaynaklarýn kilit bir ekonomik etmen olduðu yerlere tezgah kurmak biçiminde ürkütücü bir eðilimleri olduðu anlaþýlmalý. Ayný þey; petrol, gaz, lityum vs inanýlmaz bir zenginliðe sahip bir bölgenin kalbindeki Afganistan için de geçerliydi ve tam olarak nasýl veya neden olduðunu anlamak güç ancak bir anda, radikal “çýlgýnlar” insanlýk ve Ýslam dýþý bir “Þeriat” uygulamak üzere dünyanýn en kurak ve yaþamýn olmadýðý bölgelerinden olan Sahel’i seçtiler. Radikal gruplarýn var olduklarý konusunda hiçbir þüpheye yer yok, fakat mevcut noktaya nasýl vardýklarý konusunda geçerli sorular var. Hem Amerikan hem de Avrupa istihbarat servisleri, ajanlarý provokatör olarak kullanarak sýzma yöntemleri kullandýklarýný itiraf ettiler. Operasyon alanlarý ve yöntemleri cesaretlendirilip yönetilebilir: George W. Bush yönetiminde açýk olan þey, “teröristlerin” çýkarlar doðrultusunda kullanýlabilecekleri Mali’de de eþit derecede açýk. Mali’ye kýsa süre önce gerçekleþtirdiðim ziyarette emekli bir ordu mensubu endiþelerini benimle paylaþtý: “Silahsýz da olsalar, onlarý ortadan kaldýrma, ‘yok etme’ emri aldýk. Uzlaþmaya yanaþmayýn! Onlarý çýldýrtýp radikalleþtirmek için elimizden geleni yapýyoruz.” Kötü bir askeri strateji sayýlmaz. Daha da yakýn zamanda Parisli günlük mizah dergisi Le Canard Enchaine Fransa’nýn müttefiki Katar’ýn, Sahel’de keþif gerçekleþtirmesi için Total ile bir anlaþma imzaladýðýný ve ayný zamanda isyancý “laik-ulusalcý MNLA ve Ensar Dine, Ýslami Maðrip El Kaidesi ve Batý Afrika’da Cihat” gibi aþýrý gruplara lojistik ve finansal destek saðladýðýný açýkladý. Eðer bu iddialar doðru çýkarsa bu bir çeliþki mi olur, yoksa Fransa’nýn askeri müdahalesini pratik, gerekli ve neticede zorunlu olarak haklý çýkarmak üzere radikalleri harekete geçmeye kýþkýrtmak mý? Kötü olduðu kadar etkili ve yerinde bir rol daðýlýmý.
***
Cezayir’de en son rehine trajedisi yaþandýðýnda da dünya seyrediyor ve bu, askeri müdahaleyi desteklemek üzere milli duygularý ateþlemeyi vaat ediyordu. Cezayir topraklarýnda Amerikalý, Ýngiliz, Norveçli ve diðer Avrupa ülkelerinden rehineler vardý: Bir anda Fransa’nýn çýkarlarýndan fazlasý tehlikede. Malililer’in çoðunluðu bundan memnun ama kanmýþ deðiller: Dostane güç Fransa, her þeyin üstünde kendi çýkarlarýnýn dostu. Seçici müdahale politikasý yeni deðil. Libya ve Mali’ye müdahale ediyor ancak Suriye ve Filistin’e etmiyor. Fransa’nýn Afrika politikasýnýn doðasýnda bulunan taraflýlýðýn artýk var olmadýðý, politik ve ekonomik sömürgecilik devrinin sona erdiði, yeni bir özgürlük, ulusal haysiyet ve demokrasi gününün doðduðu söyleniyor. Ve biz bu ikiyüzlülüðü yutmak zorundayýz!
Radikaller, eylemleri, dini ve kültürü sömürdükleri için kýnanmalýlar. Fakat sorumluluklarýmýzý üstlenmenin zamaný geldi. Temel siyasi özerklik ve sorumluluk ilkelerini unutmuþ olan Afrika ve Arap ülkeleri için ve kendi halklarýnýn haysiyetine saygý duyanlar için; net bir siyasi, ekonomik ve kültürel baðýmsýzlýk vizyonu ortaya koyamamýþ Afrikalý ve Arap seçkinler ve hepimiz için; kitlesel duygularýn ve “dost güçlerin” canavarýna kapýlan halklar için; politikacýlar, entelektüeller ve Küresel Güney ülkelerindeki haysiyet ve adaleti her þeyin üstüne koyan basit vatandaþlar için, artýk gözlerimizin önünde cereyan eden þeyin nihai sorumluluðunu almalýyýz. Kuzey Malili cihatçýlarýn “ortadan kaldýrýlmasý” Mali halkýnýn özgürlüðe kavuþmasý vaadini gerçekleþtirmekten uzak. Bunun yerine, bunun yabancýlaþmanýn yeni ve daha karmaþýk bir biçimi olduðu uzun vadede ortaya çýkacak. Ve yine de, Kuzey’deki adanmýþ politik ve entelektüel hareketlerle iþbirliði içinde olan Küresel Güney’deki ülkelerin direniþ güçlerinin; yeni ufuklar ve özgürlüðe giden yeni yollar açmak için pek çok fýrsatlarý oldu.
***
Bugün tanýk olduðumuz þey yalnýz coþku, kutlama veya Fransa’nýn “özgürleþtirme hareketi” ve “Uluslararasý Toplum’un” buna verdiði ortak destek karþýsýndaki sessizlik. Ortadoðu ve Afrika sanki bir kez daha; yaralý, kuþkulardan dolayý can çekiþen ve ekonomik, siyasi ve kimlik krizleriyle alt üst olan Batý son salvolarýný yaparken, ona boyun eðmeye karar vermiþ gibi. Afrika’nýn kendine ve Batý’ya en büyük hizmeti Batý’nýn güce ve ateþli yanýlsamalarýna duyduðu özlem karþýsýnda eðilmek deðil; Batý’nýn ve Fransa’nýn düþkün olduklarýný iddia ettikleri, yine de Güney Amerika, Afrika ve Asya’daki ikiyüzlü ve yalancý politikalarý ile her gün ihanet ettikleri deðerler adýna, haysiyetli ve tutarlý biçimde direnmek olacaktýr. Kuzey Mali kanýmýzý donduran bir uyanýþ çaðrýsýdýr: Kölelik ve ekonomik baskýnýn yeni bir biçimini siyasi özgürleþme ile karýþtýranlar, dikkat! Farkýnda olan veya olmayan budalalar, fýrsatçýlar ve hainler, sýrýtan ve alkýþlayan Afrikalý ve Arap politikacýlar ve entelektüeller, dikkat! Bunlarýn ikiyüzlülükleri ve ödleklikleri, ilkinin ikiyüzlülüklerinin ve dalaverelerinin bir yansýmasý. Sömürge güneþinin altýnda yeni bir þey yok!
- Bu yazý STAR Gazetesi için kaleme alýnmýþtýr.
