5-6 Eylül’de Rusya’da yapýlacak G-20 toplantýsýnda Suriye’nin konuþulacaðýna kuþku yok. Ancak G-20’nin gündemi bu deðil. Ev sahibi Rusya, gündemi belirlemiþ durumda.
Gündem üç ana baþlýktan oluþuyor. Birinci baþlýk ‘etkili düzenleme (regülasyon) sayesinde büyüme’. Bu baþlýk altýnda çok taraflý ticaret ile sürdürülebilir enerji konularý yer alýyor. Kotalar, standartlar, Dünya Ticaret Örgütü ve OECD bu baþlýk çerçevesinde tartýþýlacak; baþlýkta düzenleme olduðuna göre muhtemelen ‘reform’ yapýlmasý gereken konulara dikkat çekilecek. Bu arada büyüme, iþ imkanlarýnýn artýrýlmasý, sürdürülebilir kalkýnma ve riskler konu edilecek. Tabi esas mesele birisi için risk olan bir durumun diðeri için fýrsat olmasýnda. 20 devlet, tam da bu konularda rekabet ettikleri için en geliþmiþ devletler olmadýlar mý?
Enerji konusu ise bir baþka mücadele konusu. Enerji piyasasýnýn düzenlenmesi, yeþil enerji, enerji hatlarý gibi alt baþlýklar var gündemde. Rusya, bu alanda da regülasyon öneriyor.
***
Gündemin ikinci baþlýðý, ‘iþ ve yatýrým kalitesi sayesine büyüme’. Ýþsizlikle mücadele, insan kaynaklarý, gýda güvenliði ve herkes için kalkýnma gibi alt baþlýklar bulunuyor.
Küresel sistemde bir ülkenin ya da piyasanýn batmasý halinde bunun diðerlerini ne denli olumsuz etkilediði çoktandýr anlaþýlmýþ durumda. Ancak anlaþýlmamýþ olan hala bazý ülkelerin batmasýný, yýkýlmasýný, savaþlara sürüklenmesini teþvik edenlerin daha etkin olduðu. Belirtelim, Rusya bu baþlýk altýnda da regülasyon vurgusu yapýyor.
Üçüncü ana baþlýk ise, ‘güven ve þeffaflýk sayesinde büyüme’. IMF’in yeniden düzenlenmesi ve reform yapýlmasý bu baþlýkta ele alýnýyor ve tabi neden diye sormaya gerek bulunmuyor. Kamu harcamalarý, taklit mal üretimi ve yolsuzlukla mücadele de yine þeffaflýk baþlýðý altýnda sýralanmýþ.
Rusya bu baþlýklarda da regülasyon ihtiyacýný belirten bir gündem kaleme almýþ.
Bu baþlýklar, liderler toplantýsýnda görüþülecek, zirvede liderler dýþýnda bakanlarýn, uzmanlarýn bir araya geldiði toplantýlar da yapýlýyor. Doðal olarak siyasi tutumlar, liderlerin olduðu yerde açýða çýkýyor.
***
Rusya’nýn ‘büyüme-regülasyon’ arasýnda kurduðu iliþki, G-20’nin batýlý katýlýmcýlarýný her durumda mutlu etmeyecektir. Þeffaflýk, taklit mal konusu ise Çin açýsýndan sorun olacaktýr. Enerji konusundaki düzenleme arayýþý ise, herkesi rahatsýz edebilecek bir tartýþmaya neden olabilir. Muhtemelen sonuçta ortak, etkili ve uygulanabilir bir uzlaþma çýkmayacak.
Ancak bu regülasyon konusu baþka bir alanýn kapýsýný açabilir. IMF, OECD, DTÖ için reform ve regülasyon öneriliyorsa, bunun BM Güvenlik Konseyi’ne de sirayet etmesi beklenir. IMF’e karþý Güvenlik Konseyi; herkes için kalkýnmaya karþý, herkes için barýþ; ülkelerin ekonomilerine müdahaleye karþý, ülkelerin siyasetine müdahale.
Yani Çin taklit mal yapmasýn, Brezilya þeffaf davransýn, AB kamu harcamalarýný kýssýn derken Esad da istediði gibi kendi halkýný öldürmeye devam etsin demek zor olabilir. Ekonomik-mali alanda kurumlarýn ve kurallarýn yeniden düzenlenmesi talep edilecekse, bunlarýn çýktýsýyla þekillenen küresel siyasal kurumlarýn düzenlenmeden kalmalarýný istemek anlamlý olmaz.
Anlaþýldýðý kadarýyla Suriye konusu tam bu noktaya iþaret ediyor ve bilek güreþinin pazarlýk noktasýný oluþturuyor. ABD Rusya’yý BM’de tavýr deðiþtirmeye zorlarken Rusya da ABD’yi IMF gibi ekonomik-mali örgütlerde. Bir de bu mücadeleye enerji konusu eklendiðinde, bilek güreþinin yaðlý güreþe dönüþtüðü söylenebilir.
Esad, ülkesini bu büyük pazarlýðýn ortasýna yerleþtirdi; kalsa da gitse de kaybedecek. Zira kimsenin esas derdi Esad ya da ölen insanlar deðil. Mesele ‘büyüme’.
