Bildiðiniz gibi Perþembe ve Cuma günü Britanya’nýn Galler bölgesinde dünya siyasetinin akýþý üstünde etkili olabilecek önemli bir toplantý gerçekleþti. Kuzey Atlantik Ýttifaký (NATO) üyesi 28 ülke ve ortaklarý muhteþem bir þatoda buluþup Ukrayna krizini, Afganistan’ýn geleceðini, Rusya ile olan iliþkileri, hepsinden önemlisi de IÞÝD tehdidi hakkýnda ne yapýlmasý gerektiðini tartýþtý.
Cuma akþamý yayýnlanan 113 maddelik nihai bildiriyle de ittifak üyesi ülkeler aldýklarý kararlarý dünyayla paylaþtý. 65 yaþýndaki örgüt bir yandan üyelerine olan sorumluluðunu saldýrý olmasý halinde yerine getireceðini teyit ederken, diðer yandan da çevresinde oluþan yeni risklere karþý neler yapacaðýný, ne tür iþbirliði alanlarý üstünde çalýþabileceðini belirledi.
***
Toplantýnýn kendisi kadar marjýnda gerçekleþen ikili ve çok taraflý görüþmeler de önemliydi. Türkiye açýsýndan en önemlisiyse Cumhurbaþkaný Erdoðan ile Baþkan Obama arasýnda gerçekleþen ve uzun sayýlabilecek olan görüþmeydi. 17 aylýk aradan sonra buluþan liderler dýþarýya yansýdýðý kadarýyla samimi bir görüþme gerçekleþtirdiler ve bu ay içinde bir kez daha buluþma kararý verdiler.
Görünen o ki Ýsrail, Mýsýr eleþtirileri ve Ankara’daki Amerika büyükelçisine yönelik basýn kampanyalarý Obama yönetimi tarafýndan unutulmaya baþlanmýþ, özellikle Gezi Parký olaylarý sýrasýnda derinleþen fikir ayrýlýklarý rafa kaldýrýlmýþ. Amerika bir kez daha müttefiki Türkiye’nin özgül aðýrlýðýnýn farkýna varmýþ. Bizi yine Batý ile Doðu arasýnda köprü olarak görmeye baþlamýþ.
Umarýz Ankara da bu vesileyle Washington’un kendisi için ne kadar önemli olduðunu görmüþ, “model ortaklýk” olarak tanýmladýðý iliþkinin içini doldurmanýn, kendi beklentileri kadar ortaðýnýn beklentilerinin de ortaklýðýn sürmesi için önemli olduðunu anlamýþtýr. Çünkü bu ortaklýðýn bir daha sarsýlmasýna, siyasi düzeydeki iliþkilerin yeniden askýya alýnmasýna gerek yok.
Evet, Amerika ve Türkiye bundan sonra da her alanda ayný þekilde düþünmeyecek, çýkarlarý her zaman örtüþmeyecektir. Ýsrail’den tutun da Ýran’a karþý ikide birde uygulanmaya çalýþýlan yaptýrýmlara kadar pek çok konuda iki ülkenin çýkar ve beklentileri farklý olacaktýr. Amerika bizi yönlendirmeye ve yönetmeye, mevsimsel hevesleri uðruna Rusya baþta olmak üzere pek çok ülkeyle iliþkilerimizi çýkmaza sokmaya çalýþacaktýr.
Washington’a teslim olursak Ermenistan ile iliþkilerimizi normalleþtirelim derken Azerbaycan’dan oluruz, Ukrayna’yý koruyalým derken Rusya ile kriz yaþarýz, Irak’ýn toprak bütünlüðü adýna Irak Kürtleri ile olan iliþkilerinize zarar veririz. Kýbrýs’ta her devlet gibi Amerika da önce kendi çýkarlarýný düþünür, bir yerlerde çözüm empoze ederse kendi beklentilerini karþýlayacak çözümler empoze eder.
Ama Amerika ile iliþkimiz var, onunla ortaklýk kurduk, buna da “model ortaklýk” dedik diye ona teslim olmak zorunda deðiliz. Fakat konuþmak, göz-göze bakmak, diplomatik ve siyasi iliþkileri derinleþtirmek, Amerika’yý anlamak için çaba harcamak zorundayýz. Ancak anlarsak onu yönlendirebiliriz, kendi çýkar ve beklentilerimizin yanýnda yer almasýný, bize yakýn durmasýný saðlayabiliriz.
***
IÞÝD ve sergilediði vahþet pek çok risk ve tehdit kadar fýrsatlar da yarattý. Bu fýrsatlardan biri de Amerika-Türkiye iliþkilerinin normalleþmesi fýrsatýydý. Bence konjonktürün yarattýðý böylesi önemli bir fýrsatý iyi deðerlendirelim, iki ülke arasýnda gerginlik, küskünlük yaratacak üslup ve açýklamalardan kaçýnalým. Diplomatik enerjimizi gücümüzü arttýrmak, etkimizi pekiþtirmek, Amerika’yý yanýmýza almak için harcayalým.
Hayal de kurmayalým. Hemen her konuda ve alanda Amerika ile pazarlýk etmek zorunda olacaðýmýzý unutmayalým. Kendi baþýna býrakýrsak Amerika muhatap olduðumuz tüm sorunlarda bizden çok baþkalarýnýn çýkarlarýný koruyacaktýr. IÞÝD ile mücadelede bizi öne sürmeye çalýþacaktýr. Kýbrýs’ta Rumlarý kayýracak, Kafkaslarda Azerbaycan yerine Ermenistan’ý önemseyecektir. Ancak biz Amerika ile konuþamazsak tüm bunlarý çok daha kolay, çok daha rahat yapacaktýr.
