Güney Kýbrýs krizi sürüyor... Bu gidiþle zor biter... Hem ekonomi batýk, hem bankalar batýk... Ýkisini birden ayný anda batýrmak, ayrý bir maharet ister, Rumlar onu baþardý.
Kriz muhabbeti içinde sýk sýk ‘gaz’ lafý dönüyor. Kýbrýs gazý... Falanca þirket Kýbrýs gazý karþýlýðýnda yardým edecek... Kýbrýs’ýn gaz yataklarý þöyle, böyle.... Hatta komplo teorileri: Avrupa Kýbrýs’ýn gazýný gaspetmek için baský yapýyor... Ruslar þöyle, böyle... Bir araba boþ laf.
Lafýn doðrusu þu: Güney Kýbrýs’ýn gazý deyince, önce durup, bunun havagazý mý, fasulye gazý mý olduðunu düþünmek gerekir. Ortada öyle sonsuz sýnýrsýz gaz yataðý yok, olsa bile çýkýþý yok, çýkýþý olsa bile alýcýsý yok. Denizdeki balýða pazarlýk yap, daha iyi.
Hukuku tartýþmalý bir -ekonomik bölge- ilan ettiler... O bölgenin kendisi tartýþmalý, çevresi tartýþmalý. Mýsýr ile sorunlarý baþladý. Kýbrýs’ýn neresinden ne çýkarýlacaðý ayrýca tartýþmalý... Kýbrýs’ýn daha kendisinde çözüm yokken çevresinde macera aramak, ayrý hikaye. Çevrede yalnýzca Ýsrail ile sýnýr konusunda anlaþtýlar. Lübnan ile bölge de tartýþmalý.
TÜRKÝYE -AKILLI OLUN- DEDÝ
Arazinin kendisinde muvazaa varsa, orada ne inþaat olur, ne imalat. Ama diyelim ki arazi meselesi aþýldý... Ki tekrar: Kýbrýs sorunu bir arazi meselesidir ve aþýlmamýþtýr. Ama diyelim ki aþýldý...
Orada tek bir kuyu deldiler... Sonra o kuyuya bakýp ‘tahmini’ þu kadar trilyon, bu kadar trilyon gaz hesabý yapmaya baþladýlar... O hesaplarýn desteði yok... Ýlk delmeyi yapan þirket bile bir daha baþka yeri delmeye aramaya kalkýþmadý... Orasý sýnýrsýz Alaaddin’in gaz hazinesiyse, neden þirketler kuyruða girmez? Yani miktar kuþkulu.
Gerçi orada kuyruða girilmemesi konusunda Türkiye’nin önde gelen enerji þirketlerine uyarýlarý var. Yani -Boþ projelere girip, Türkiye ve çevresindeki verimli önemli projelerden uzak kalmayýn- þeklinde uyarýlar yapýldý. Büyük ölçüde sonuç alýndýðý biliniyor.
Ardýndan diyelim ki, haydi arazide sorun yok, miktar da muazzam... Bu gazý kim alacak, kim yakacak? Arama þirketleri o zaman heyecan olsun diye ‘Kýbrýs’ýn kendine yetecek gaz bulundu’ haberi yaydýlar... Kýbrýs’ýn -Güney olsun- ne ihtiyacý var da, kendine yetsin? Güneydeki bütün nüfusu medeni ülkeler tek bir kentte topluyor... Normal bir kent nüfusunun yakacaðý gaz nedir de kendi kendine yetsin?.. Tüpgaz baðlasan yine ‘kendi kendine yeter’... Kaç kiþi var? Ne sanayi var? Güneyden konuþuyorsak, sabahlarý omlet kýrýp, çay kaynatmak için ne gaz lazýmsa, o kadar gaz ihtiyacý var...
BORU ÝÇÝN TEK YÖN: KUZEY
Yani bu gazý satmalarý lazým... Hatýrlarsak, Kýbrýs denizde bir ada... Adanýn sularýndan gaz çýkacak... Peki bu gaz nereye gidecek, nasýl gidecek?
‘Güneyde LNG terminali’ diye uçanlara hemen cevabýmýz: 1- Önce tesis için 8-9 milyar dolarý bastýrýn... 2- Sonra o tesisi 8-10 yýlda bitirin 3- Sonra o LNG’yi sürekli sözleþmeyle aksatmadan alacak babayiðit bulun... Ve unutmayýn, bu projenin baþtan sona kâr etmesi, kâr için de rekabetçi olmasý gerekiyor. Normal gaz dururken LNG alana -enayi- diyorlar.
Ayrýca küçük bir sorun var? Bu gazý kim alacak? Mýsýr ya da Ýsrail, kendileri gaz satacak adam arýyor... ‘Avrupa’ diyeceklerse, Güney Kýbrýs yakýnda Avrupa’yý batýrmayý baþaramazsa en azýndan ekonomik krizi derinleþtirecek... Avrupa zaten boðazýna kadar gaza boðulmuþ.. Bu kadar gaz yakacak ekonomi nerede? Birkaç koldan gelen Rus gazý var. Ayrýca Türkiye-Kafkasya-Türkmenistan gaz projeleri var. Arkadan ayný yolla Irak-Kuzey Irak gazý geliyor... Karadan makul maliyetle ve boruyla gaz akýtmak varken LNG ile kim uðraþacak? Hem de 15 sene sonrasýnýn talebi, ekonomisi.
Peki Kýbrýs’tan boru döþenmez mi? Döþenir... Kýbrýs’ýn en makul-ekonomik boru rotasý Kuzeyden Türkiye’dir... Ama -Güney Kýbrýs Türkiye’den utanýr, abisine gider- dersek... Kýbrýs’tan Girit’e oradan da Yunanistan’ýn güneyine git git bitmez Alaaddin’in lambasý bir boru hattý lazým ki, evlere þenlik... Böyle bir hattýn teknik olarak olurluðu - olmazlýðý bir yana, astarý yüzünden pahalý çýkar... Akdeniz’in depremli tabanýnda boru döþeyene da ayrýca madalya veriyorlar. Ayrýca o borunun yine ‘bir yere’ baðlanmasý lazým... Her zaman, her yol Avrupa’ya çýkýyor... Tekrar: Avrupa gýrtlaðýna kadar gaz projesi altýnda, Avrupa’nýn ekonomisi gaz deðil, piknik tüpü ihtiyacýnda. Bu gaz Türkmen, Azeri ya da Rus gazýyla mý rekabet edecek?
Yani? Yanisi þu: Güney Kýbrýs gazý hikayedir. Bu krizde onlarý kurtarmaz, gelecekte de bir iþe yarayacaðý gayet kuþkuludur. Haliç’in dibindeki altýn hikayesinden çok farký yok.
Þu noktada Güney Kýbrýs’ýn gazý, kurufasulye gazýdýr... Fasulye pilavý bol soðanla yedikten sonra çay içeceksin... Sonra da ATM’den para çekme bahanesiyle, rüzgarý bol yerde kýsa yürüyüþe çýkacaksýn... Baþka yolu yok.
twitter.com/selimatalayny
