Dün 24 Temmuz Gazeteciler ve Basýn Bayramýný kutladýk. Ben de bir kez daha meslektaþlarýmýn Gazeteciler ve Basýn Bayramýný en içten dileklerimle kutluyorum. Bu vesileyle bugün gazetecilerin kýdem ve ihbar tazminatýna iliþkin detaylarý yazýyorum.
Gazeteciler, çalýþma hüküm ve koþullarýný düzenleyen 5953 sayýlý Basýn Mesleðinde Çalýþanlarla Çalýþtýranlar Arasýndaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkýnda Kanun'a ("Basýn Ýþ Kanunu") tabidir.
Gazete, internet haber siteleri, internet haber siteleri ve mevkutelerle haber ve fotoðraf ajanslarýnda her türlü fikir ve sanat iþlerinde çalýþan ve Ýþ Kanunundaki "iþçi" tarifinin kapsamý dýþýnda kalan kimseler ile bunlarýn iþverenlerinin haklarý, kýsaca Basýn Ýþ Kanunu olarak adlandýrýlan 5953 Sayýlý Kanunla düzenlenmiþtir.
Gazetecilik mesleðinde en az beþ yýl çalýþmýþ olan Basýn Ýþ Kanunu'na tabi çalýþan gazetecilere kýdem hakký tanýnýr. Gazetecinin kýdem tazminatýna esas kýdemi, mesleðe ilk giriþ tarihinden itibaren hesaplanýr.
Mesleki kýdemi 5 yýldan az olan gazetecilerin kýdem tazminatý hakký yoktur. Farklý iþyerlerinde toplam çalýþmýþ olmasý gazetecinin kýdem tazminatý almasý için yeterlidir.
Kýdem tazminatýný alan gazetecinin kýdemi yeni iþine baþladýðý tarihten itibaren hesaplanýr. Ancak, iþ sözleþmesinde aksi üzerine bir anlaþma varsa dikkate alýnacak olan sözleþmede anlaþýlan þekli geçerli olacaktýr.
Ýþverenin maddi imkânsýzlýk sebebiyle gazetecinin tazminatýný bir defada ödeyememesi halinde, tediye en çok dört taksitte yapýlýr ve bu taksitlerin tamamýnýn süresi bir yýlý geçemez. Ancak, bu bölünme o iþ yerinin mali vergisini tahakkuk ettiren maliye þubesinin, müessesenin zarar etmekte olduðu kararý üzerine yapýlabilir.
Kýdem Tazminatý Koþullarý
Basýn Ýþ Kanunu çerçevesinde kýdem tazminatýna hak kazanma koþullarý;
- Basýn Ýþ Kanunu'na tabi bir hizmet akdiyle çalýþma söz konusu olmalý,
- Hizmet akdinin kýdeme hak kazandýracak þekillerde sona ermesi,
- Gazetecinin ölümü,
- Beþ yýllýk çalýþma koþulu oluþmalýdýr.
Ýþverence hizmet akdinin feshi halinde gazeteci kýdem tazminatýna hak kazanacaktýr. Yine gazetenin karakterinin/içeriðinin ve çehresinin gazeteci için þeref veya þöhretini veya umumiyetle manevi menfaatlerini ihlal edici bir vaziyet ihdas edecek þekilde bariz bir deðiþiklik vukuu halinde, gazeteci ihbar mühletini beklemeden akdi feshedebilir ve bu durumda tazminata hak kazanýr. Gazetecinin ölümü halinde de kýdem tazminatýna hak kazanýlýr.
Gazetecinin Ýhbar Tazminatý
Ýþ sözleþmesi aralýksýz olarak en az 5 yýl sürmüþ gazetecinin iþine son verilmesi yapýlacak yazýlý ihbardan itibaren 3 ay sonra geçerli olur. 5 seneden az hizmeti olanlar için bu ihbar süresi 1 aydýr.
Gazeteci en az bir ay evvel iþverene yazýlý ihbarda bulunmak suretiyle iþ akdini her zaman feshedebilir.
Kanunda yer verilen ihbar süreleri taraflarýn anlaþmasý ile sözleþmelerle arttýrýlabilir.
Ýþveren ve gazeteci arasýnda belirli süreli sözleþme varsa sözleþme süresinin sonunda iþ akdi sonlanýr, ihbar süresi beklenmez.
Gazetecinin uðradýðý hastalýk sebebiyle iþ akdi iþveren tarafýndan feshedilemez. Ancak, bu hastalýðýn altý aydan fazla uzamasý halinde tazminat verilmek suretiyle iþ akdi fesih edilebilir. Fakat 1 yýl içinde iyileþmesi halinde gazeteci müracaat ederse eski iþine dönme hakkýna sahiptir.
Ýhbar süresinin son günü olan tarih tazminata esas tutulur ve yýllýk izinden sayýlmaz.
Ýtibara Zarar Verme
Gazetecinin görevini icra ederken bilerek veya aðýr bir ihmal sonucu yayýnýn itibarýna ve þöhretine zarar verecek davranýþta bulunmasý halinde iþveren iþ sözleþmesini ihbar süresini beklemeden derhal feshedebilir.
Ýþveren tarafýndan gazetecinin yayýnýn itibarýna ve þöhretine zarar verecek bir davranýþa yönlendirilmesi ve gazetecinin iþverenin bu talebini yerine getirmemesi durumunda iþveren iþ sözleþmesini ihbar tazminatsýz derhal feshedemez.
Ýhbarsýz derhal fesih hakký belirli süreli sözleþme ile çalýþýlan iþ iliþkilerinde sözleþme süresinin bitimi beklenmeden yapýlabilir.
