Geçtiğimiz hafta, Anayasa Mahkemesi’nin gazetecilerin fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi halinde eklenecek faiz oranını yüzde 5 arttıran kanun maddesini iptal etmesini ve akabinde de okurlarımızdan Basın İş Kanunu ile ilgili sorular gelince kıdem tazminatı konusunu yazmıştım. Bugün de gazetecilerin yasal haklarına ilişkin diğer detayları yazıyorum.
Diğer çalışanlarda olduğu gibi Basın İş Kanunu kapsamında çalışan gazetecilerin de iş sözleşmelerinin feshi için ihbar süreleri bulunmaktadır. Ancak diğer çalışanlardan farklı olarak bu süre gazetecinin meslekte geçirdiği süreye, yani mesleki kıdeme göre değişmektedir. İş sözleşmesi aralıksız olarak en az 5 yıl sürmüş gazetecinin işine son verilmesi yapılacak yazılı ihbardan itibaren 3 ay sonra geçerli olur. 5 seneden az hizmeti olanlar için bu ihbar süresi 1 aydır.
Gazeteci en az 1 ay önce yazılı ihbarda bulunmak suretiyle iş sözleşmesini her zaman feshedebilir.
Kanunda yer verilen ihbar süreleri tarafların anlaşması ile sözleşmelerle arttırılabilir.
İşveren ve gazeteci arasında belirli süreli sözleşme varsa sözleşme süresinin sonunda sözleşme fesholur, ihbar süresi beklenmez.
Gazetecinin uğradığı hastalık sebebiyle iş akdi işveren tarafından feshedilemez. Gazeteci 6 aydan uzun süre hasta olursa ve iyileşmezse bu durum karşısında tazminat ödenerek iş akdi fesih edilir. Fakat 1 yıl içinde iyileşmesi halinde gazeteci müracaat ederse eski işine dönme hakkına sahiptir.
İhbar süresinin son günü olan tarih tazminata esas tutulur ve yıllık izinden sayılmaz.
Gazetecinin görevini icra ederken bilerek veya ağır bir ihmal sonucu yayının itibarına ve şöhretine zarar verecek davranışta bulunması halinde işveren iş sözleşmesini ihbar süresini beklemeden derhal feshedebilir.
İşveren tarafından gazetecinin yayının itibarına ve şöhretine zarar verecek bir davranışa yönlendirilmesi ve gazetecinin işverenin bu talebini yerine getirmemesi durumunda işveren iş sözleşmesini ihbar tazminatsız derhal feshedemez.
İhbarsız derhal fesih hakkı belirli süreli sözleşme ile çalışılan iş ilişkilerinde sözleşme süresinin bitimi beklenmeden yapılabilir.
Basın İş Kanunu'nda yıllık ücretli izin konusu günlük süreli yayında çalışan ve günlük olmayan süreli yayında çalışan gazeteciler bakımından ayrı ayrı düzenlenmiştir.
-Günlük süreli yayında çalışanların yıllık izni
İşyerinde en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla, Gazetecilikteki kıdemi 1 yıl ile 10 yıl arasında (10 yıl dahil) olan gazeteciye 4 hafta, Gazetecilikteki kıdemi 10 yıldan çok olan gazeteciye 6 hafta izin verilir.
-Günlük olmayan süreli yayında çalışanların yıllık izni
Gazeteci günlük olmayan aylık ya da haftalık yayında çalışıyorsa, meslekteki kıdemi ne olursa olsun her altı aylık çalışılan süre için iki hafta ücretli izin verilir.
Gazeteci yıllık iznini kullanmamışsa, iş sözleşmesi sona erdiğinde "izin ücreti" ödenir.
4857 Sayılı İş Kanununa göre işçiler haftalık çalışma süresi 45 saat iken, Basın İş Kanunu'na göre günlük çalışma süresi gece ve gündüz devrelerinde 8 saattir. Bu 8 saatin üzerinde yapılan çalışma fazla mesai olarak kabul edilmektedir.
