Bilmem Polonya sinemasýnýn baþarýsýnda iyi eðitimin ve iþbirliðinde baþarýnýn yaný sýra ülkenin yemyeþil olmasýnýn da bir payý var mý? Yazýyla baþlayacaðým baþlamasýna ama gözlerimi aðaçlardan alamýyorum. Sonbahar sarýsý kendini göstermeye baþlamýþ, bugün çiselemeye baþlayan yaðmur da yazýn bittiðini damla damla haber veriyor. Dün öðleden sonra vardýðým Gdynia, güneþ altýnda daha bir parlayan beyaz kumsalýyla yaz hala burada vaadinde bulunuyordu ama nafile!
Polonya sinemasýnýn en iyi yapýmlarýnýn yarýþtýðý 38. Gdynia Film Festivali’ne ikinci kez konuk oluyorum. 2011’deki ziyaretimde izlediðim filmlerin çoðu Polonya sinemasýnýn geleneksel kalitesini yansýtacak düzeydeydi. Elbette böyle verimli bir endüstride her tür film çýkar izleyenin karþýsýna: Gerilim de var, romantik komedi de, canlandýrma da... Örneðin bu yaz sinemalarýmýzda gösterilen, baston ve köpek kullanmayý reddedip kulaklarýyla görebildiðini iddia eden bir eðitmenle öðrencisinin aþkýný konu alan “Imagine” Polonya - Fransa - Portekiz - Ýngiltere ortak yapýmýydý ama yönetmeni Andrzej Jakimowski Polonyalý.
Öte yandan Polonya sinemasý deyince Andrzej Wajda ve Krzysztof Kieslowski misali eriþilmesi çok zor düzeyler tutturan büyük ustalarýn sinemasýný anlayanlar için yedinci sanatýn nektarýný çýkaran filmler hala çýkýyor. 38. Festival’in açýlýþ filmi “Papusza” yeterince vaatkar! “Moj Nikifor” adlý filmiyle 2004 Karlovy Vary Film Festivali’nde Kristal Küre kazanan yönetmen Krzysztof Krauze’nin baþrolü de üstlenen eþi Joanna Jos-Krauze ile birlikte yönettiði “Papusza”nýn sadece siyah beyaz sinematografisi yeter de artar.
Gdynia programýnda yer alan yeni Polonya yapýmlarý arasýnda dünya prömiyerlerini en prestijli festivallerde yapmýþ filmler de eksik deðil. Roman Polanski’nin Cannes Film Festivali’nde yarýþan yeni filmi “La Venus a la Fourrure” (Kürk Mantolu Venüs) Fransa - Polonya ortak yapýmýydý. Nihayetinde Polanski’yi yetiþtiren ve en iyi filmlerini yaptýðý yer memleketi Polonya’dýr.
Bu yýl Berlin Film Festivali’nde Altýn Ayý için yarýþan “W imie... / ... Adýna”yý Ýstanbul Film Festivali’nde de gösterildi. Yönetmeni Malgoszka Szumowska Avrupa’nýn genç yetenekleri arasýnda parmakla gösteriliyor. Baþrolünü Juliette Binoche’un üstlendiði “Elles / Kadýnlar” adlý filmi sinemalarýmýzda gösterime girdi.
Genç yetenek sýkýntýsý çekmeyen nadir ülkelerden biri Polonya. 2012 yýlýnda ilk ve ikinci filmlerin yarýþtýðý Selanik Film Festivali Uluslararasý Yarýþma’sýna seçilen, baþrol oyuncusu Julia Kijowska’ya En Ýyi Kadýn Oyuncu Ödülü kazandýran, Tiflis’te de Altýn Promoteus kazanan “Milosc” (Sevmek) adlý filmin yönetmeni Slawomir Fabicki’yi de gözlemek lazým!
Bütün bu filmlerin ve daha fazlasýnýn Gdynia’da Ana Yarýþma kapsamýnda olduðunun da altýný çizeyim. Bütün filmlerin ayný düzeyde olmasýný beklememek gerek. Tadeusz Krol’un “Ostatnie Pietro” (En Üst Kat) adlý filmine zor tahammül ettiðimi itiraf edeyim.
Merakla izlemeyi beklediðim iki film var: Biri Polonya’da ana akým sinemanýn temsilcisi olan, filmleri giþe yapabilen deneyimli yönetmen Jacek Bromski’nin yarýþmaya seçilen “Bilet na Ksiezyc” (Aya Tek Yön Bilet). Diðeri de “The Last Resort / Son Sýðýnak” ve “My Summer of Love / Yaz Aþkým”, “Le Femme du Veme / Gizemli Kadýn” filmlerinin tamamý Türkiye’de gösterime gösterilen Pawel Pawlikowski’nin “Ida”sý. Ýngiltere ve Fransa’da çektiði filmlerin ardýndan doðum yeri Varþova’ya dönen Pawlikowski’nin sinemasýndaki farký yakýn bir gelecekte hep birlikte tespit edeceðiz.
Polonya ile Türkiye arasýndaki diplomatik iliþkilerin 2014’te kutlanacak 600. yýldönümü dolayýsýyla Adam Mickiewicz Enstitüsü iþbirliðiyle birçok önemli sanatsal etkinlik düzenleniyor. Sinema da eksik kalmayacak.