Dünkü yazýmda bildiðimiz manada kitle iletiþiminin bittiðini, oluþmakta olan yeni medya düzeninde makrodan mikroya geçildiðini, kitleselliðin yerini kiþiselliðin aldýðýný vurgulamýþtým. Kaldýðýmýz yerden devam edelim.
Yeni medya daha þimdiden geleneksel medyaya galebe çalýyor.
Haber vermekte, haberi duyurmakta, yaymakta basýlý gazetelerin zaten hiç þansý yok. 24 saat geriden geliniyor malum.
Ama bazen televizyonlardan bile hýzlý davrandýðý oluyor sosyal medyanýn. Tam da bu yüzden devlet baþkanlarý, bakanlar ya da þahýslar epeyce bir zamandýr bazý açýklamalarýný, medya dolayýmýna ihtiyaç duymadan doðrudan þahsi/kurumsal hesaplarýndan yapmaktalar. Trump bunu en “kontrolsüz” yapan lider. Çoðu devlet baþkaný açýklamalarýný sosyal medyadan da yapacak olsa yine de kurumsal hesabý kullanýyor, devlet adabýný koruyor. Trump ise konuþma diliyle, kelime oyunlarýyla tam manasýyla kendisi gibi Twitter’da.
Bu kullaným paylaþým trafiðinin tamamen tersine döndüðünün de göstergesi. Önceden geleneksel medya haber yapar, sosyal medya yayardý. Artýk çoðu durumda haber sosyal medyada oluþuyor, paylaþýlýyor, yayýlýyor, gazeteler televizyonlar sosyal medyayý kaynak göstererek haberleþtiriyor.
Sosyal paylaþým siteleri, internet siteleri uzunca bir zaman geleneksel medyanýn ürettiði içeriði kullandý. Hatta hoyratça kullandý. Üretimine hiçbir katký vermedikleri haberleri, röportajlarý, yazýlarý alýp kaynak bile göstermeden yayýnladýlar. Tam manasýyla gasptý yapýlan.
Medya, hukukun hayatýn hýzýna yetiþemediði alanlarýn baþýnda gelir zaten. Ýnternet yayýncýlýðý hukuku da geriden geldi. Özel TV kanallarýnýn açýlmasýyla, RTÜK’ün kurulmasý arasýnda dört yýl vardýr. RTÜK’ün hukukunun oluþmasýyla etkili sonuçlar alabilmesi arasýnda ise çok daha uzun yýllar.
Benzer bir gecikme ihtimaline karþý tedbirli olmak gerek. Üstelik bu kez çok parçalý yeni bir medya var karþýmýzda.
Hukukunun ve ahlakýnýn zaman kaybetmeden oluþmasý için eðitim sistemine dahil edilmesi gerekir aslýnda yeni medyanýn. Hele de suç iþlendikten, kötülük yayýldýktan, olan olduktan sonra yapýlacak müdahalenin sonucu deðiþtirmediði düþünüldüðünde.
Yeni medyanýn geleneksel medyaya etkisine dönersek...
En fazla gazeteler etkilendi bundan. Basýlý gazete sayýsý da, var olanlarýn tirajlarý da hýzla eriyor. Hemen hepsi markalarýný, varlýklarýný, itibarlarýný, potansiyellerini dijital zemine aktarmakla ve alýþmakla meþgul.
Haber merkezleri çok küçüldü, muhabir sayýlarý tekli rakamlara düþtü.
Ajans haberlerine her zamankinden fazla baþvuruluyor. Özel haber üretimi de, özel haber hevesi de eskiyle kýyaslanmayacak kadar azaldý.
Televizyon kanallarý þimdilik daha az etkileniyor görünüyor ama dijital platformlar, sosyal medya yayýnlarý, þahsi kanallar gibi yeni rakipleri olduðu ve iþlerinin giderek zorlaþtýðý da aþikar.
Üstelik bu yeni medya düzeninde “izleyici” konumundaki insanlarýn sabrý da, konsantrasyonu da giderek azalýyor. Bir dakikanýn altýna düþüyor. Ýlk 15 saniyede konuyu anlamak, sonraki her 20 saniyede yeni bir bilgi edinmek þartýyla en fazla 10 dakika süre veriyor konunun uzmanlarý.
Yeni medya düzeni yeni bir iletiþim matematiði de gerektiriyor yani. Açýkçasý zor, zahmetli ve kaprisli bir müphemlik hali gibi görünüyor þimdilik bana. Hele de hayatýn akýl almaz hýzýnýn, insanýn çýlgýnca koþuþturmasýnýn aniden ve görünmez bir sebeple durdurulduðu, insanlarýn evlerine kapandýðý ve zamanýn içe doðru esneyip geniþlediði bu küresel salgýn döneminde.
Üç gündür süren dizinin hülasasý þudur: Medya alanýnda yaþanan deðiþimden korkmak, durduramýyoruz diye beyhude þekilde dýþýnda kalmaya çalýþmak yerine yeniden düþünmek ve doðru yapýlanmayla yönetmek daha akýllýca olacaktýr.
