Ünlü teknoloji giriþimcisi Elon Musk’un Ankara’da Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan’ý ziyareti önemliydi.
Erdoðan, elektrikli otomobili gündemine aldýðýndan bu yana, Musk’un yönetimindeki Tesla’yý ve diðer projelerini izliyordu.
Türkiye’nin iki yeni uydu projesi Türksat 5A ve 5B’yi uzaya taþýyacak roketler de Musk’un bir baþka þirketi SpaceX’ten seçilmiþti.
Belki de, Erdoðan’ýn Tesla üzerinden Musk’a dair edindiði bilgiler bu tercihte etkili oldu.
Uydu anlaþmasý, 9 Kasým’da Ýstanbul’da MÜSÝAD ortaklýðýyla düzenlenen Global SatShow’da imzalandý; Musk da ayný gün Beþtepe’ye geldi.
***
Erdoðan-Musk görüþmesinde bulunan Ulaþtýrma Denizcilik ve Haberleþme Bakaný Ahmet Arslan’a neler konuþulduðunu sordum.
Bakan, “Elon Musk’la birinci konumuz uydularýn fýrlatýlmasýydý. Ýkincisi elektrikli otomobil, üçüncüsü ise trafiðin yer altýna alýnmasýný saðlayan tünel sistemleri ve havasý alýnmýþ tüp içinde ‘sürtünmesiz’ hareket edecek taþýyýcý sistem olan Hyperloop projesi” dedi.
Hyperloop projesinin hedefi, saatte 1220 kilometre hýzla seyahati hayal olmaktan çýkarmak.
Erdoðan’ýn tünel sistemlerine yönelik ilgisi de sýr deðil. Zira Ýstanbul’da Avrasya’dan sonra ikinci ve bu büyüklükte dünyanýn ilk tüneli yapýlacak. Ayrýca, 27 tünel projesi halen devam ediyor.
Bakan Arslan, Ýstanbul Boðazý’nda yapýlacak üç katlý tünel projesine iliþkin son bilgileri de verdi: “Deniz dibi sondajý bitti. Þimdi ihale þartnamesi hazýrlanýyor. Kaðýthane Hasdal’dan girecek, Ümraniye Çamlýk’tan çýkacak.”
Böylesi bir dev projenin finansmaný önemli.
Bakan, bu tünelin de Yap Ýþlet Devret modeliyle yapýlacaðýný hatýrlattý. Biraz endiþeyle, “Küresel ekonomik iklim yatýrýmcý konusunda düþündürmüyor mu” soruma ise rahat bir ifadeyle cevap verdi: “Bakýrköy Ýncirli’den Kadýköy Söðütlüçeþme’ye kadar 9 raylý sistem buna baðlanacak. Bu sistemleri günde 6.5 milyon kiþi kullanýyor.”
Türksat 5A ve 5B’ye döndük.
Bakan Arslan, ABD’li, Avrupalý ve Japon þirketlerin yarýþtýðýný belirtirken, “Avrupalý þirketin (Airbus) seçilmesini anlamlý buldum” dedim.
Renk vermedi.
“Uydu seçiminde fiyat ve teknoloji etkili oldu”dedi. Elbette ‘yerli katký’ da etkili olmuþ. Zira Bakan þöyle devam etti: “Uydular Türkiye’de TUSAÞ’ta yapýlacak, Fransa’da montajý tamamlanacak. Türk mühendisleri 5A ve 5B’de deneyim kazanýrken, eþ zamanlý olarak bu deneyimle yerli uydu Türksat 6A’yý tasarlayacak.”
Bakan, uydularýn fýrlatýlmasýnda neden Elon Musk’un, SpaceX þirketinin seçildiðini de þöyle açýkladý: “SpaceX’in Falcon 9 roketi hem hatasýz fýrlatmalar gerçekleþtiriyor, hem de 9 motorlu. Yani bir motorda sorun çýkarsa diðerleri devreye giriyor. Uydu konusunda zamanlama çok önemli. Daha önce sorunlar yaþamýþtýk. Gecikme yaþanýrsa frekans hakkýnýzý kaybediyorsunuz ve sýranýz baþkasýna geçiyor. Sonra sadece onu beklemiyorsunuz, tekrar bekleme sýrasýnýn en sonuna geçmek zorundasýnýz.”
Bu bana, Musk'ýn 2015'te yayýnlanan kitabýnda, ‘zamanlama’ya dair verdiði ‘Gelibolu örneði’ni hatýrlattý: “Bombardýmanýn hemen ardýndan taarruza geçmek zorundasýnýz. Ýki saat takýlýr kalýrsanýz, Türkler de mevzilere döner.”
En çok merak edilen “Elon Musk, Tesla deneyimiyle yerli elektrikli otomobil projesine katkýda bulunacak mý” sorusunu da sordum.
Arslan, “Özel bir ortak çalýþma projesi konuþulmadý ama prensip olarak diyalogumuz sürecek” cevabýný verdi.
Bu önemli. Zira Erdoðan’ýn ‘babayiðitler beþlisi’nin önüne hedef olarak ‘sýradan’ý deðil ‘en iyi’yi koyduðunu gösteriyor; iþleri kolay deðil...
Bakan Arslan, Ýzmir ve Rize’ye de iki müjde verdi: “Ýstanbul-Ýzmir otoyolunda kamulaþtýrma sorunlarý çözüldü, 2018 sonunda bitmiþ olacak. Rize Havaalaný deniz dolgusu baþladý. Derinlik 25 metreye kadar çýkýyor ama 3 yýlda tamamlanýr.”
***
Yeni küresel ekonomi, Elon Musk gibi ‘fark yaratan zekalar’ý ülkeler ve þirketler kadar -belki daha önde- ‘aktör’ haline getirdi.
Erdoðan’ýn ‘fark yaratan zekalarla’ kurduðu iliþki, bir ‘fark yaratma’ örneðidir.
