Genç insanýn 8 sorumluluðu yazý dizisine devam ediyorum. Daha önce bu 8 sorumluluðu þöyle tanýmlamýþtým: Varoluþun anlamýný kavramak, entelektüel bir zihin geliþtirmek, ahlaklý ve erdemli davranýþlar geliþtirmek, sosyal baðlar inþa etmek, kendini geliþtirmek, akademik veya meslek kariyeri kurmak, bedeni eðitmek ve saðlýðý korumak, eþini bulmak ve aile hayatý sürdürmek.
Daha önceki yazýlarýmda varoluþun anlamýný kavramak, entelektüel bir zihin geliþtirmek, ahlaklý ve erdemli davranýþlar geliþtirmek, sosyal baðlar inþa etmek üzerine yazmýþtým. Bugün 5. Sorumluluk olan, kendini geliþtirmek üzerine yazacaðým.
Kendini geliþtirmek son dönemin adýna “kiþisel geliþim” denen sosyal hareketlerinden biri. Bu alanda yüzlerce kitap, eðitim ve kurumsal yapý oluþtu. Bu hareket bir taraftan yüzeysel bir þekilcilik, aþýrý popülizm, insaný yeniden þekillendirmede ölçüsüz iddialýlýk, bilimsel dayanaðýn zayýf olmasý, kiþileri baþkalarý yarýþmaya sokmasý, ticari meta haline gelme þeklinde haklý eleþtiriler alsa da, iþe yarar bir misyonu olduðu kanaatindeyim.
Kendini geliþtirmede iki ana meselenin olduðunu düþünüyorum. Birincisi kendimizle ilgili gerçekçi ve sahici bir potansiyel deðerlendirmesinin yapýlmasý; ikinci olarak da, var olan potansiyelin geliþtirilmesi süreci.
Kendini geliþtirme meselesinde benim ciddiye aldýðým iki ana yaklaþým var. Birincisi Howard Gardner’in “çoklu zeka” yaklaþýmý, ikincisi ise Mihaly Csikszentmilalyi’nin “akýþ” kavramý.
Çoklu zeka yaklaþýmý
Zeka geleneksel olarak tek ve bütün bir unsur olarak kabul edilir. Harvard Üniversite’sinden Gardner’in çoklu zeka kuramý zekaya yeni bir yaklaþým getirdi. Bu kurama göre sekiz farklý zeka türü var: Mantýksal iliþkileri kurmamýzý saðlayan matematiksel zeka, dil üzerinden iþleyen sözel zeka, bedensel hareketlerin uyumu ile iliþkili kinestetik zeka, eþya ve mekanlarý çok boyutlu kavramamýz ile ilgili uzamsal zeka, müzik becerileri ile ilgili ritmik zeka, kiþinin kendi iç dünyasýnda olup bitenleri anlamasýný tanýmlayan içsel zeka ve kiþiler arasý iliþkiler ile ilgili duygusal veya sosyal zeka. Howard Gardner’in kitabý “zihin çerçeveleri” adýyla Alfa Yayýnlarý’ndan basýlmýþ durumda. Okumaya deðer.
Akýþ veya vecd hali
Modern dönemde mutluluðun bir parçasý olarak akýþ yaþantýsý veya vecd hali kavramý Mihaly Csikszentmilalyi tarafýndan tanýmlanmýþtýr. Akýþ; kiþinin ustalaþtýðý ve anlamlý bulduðu bir iþ yaparken zamandan ve mekandan kopacak kadar kendinden geçme halini tanýmlar.
Mihaly Csikszentmilalyi entelektüel bir uðraþ anýnýn, bir meslek icra etme sürecinin, ustalaþtýðýmýz bir tarzda spor yapmanýn, gurme tarzýnda yemek yapmanýn akýþ yaþantýsý doðurabileceðini söyler. Akýþý hazdan ayýran þey, o iþin sýradan kiþi tarafýndan yapýlamayacak kadar üst düzey beceriler / ustalýk gerektirmesi ve kiþinin o iþi yapacak ustalýða sahip olmasýný gerektirmesidir. Hayatýnda akýþ yaþantýsý oluþturan bir þey olmasý ve bu yaþantýnýn sürekli tecrübe edilmesi mutluluk saðlar.
Sonuç olarak, her genç insan kendisini çoklu zeka ve akýþ etkinlikleri açýsýndan halini gözden geçirmeli, potansiyellerine bakmalý ve kendini bu iki perspektiften geliþme sürecine sokmalýdýr. Bunun nasýl yapýlacaðý konusunu ise bilahare ele alacaðým.
