Eskiden çoðunlukla yaþlýlarda rastlanan bir durum olan unutkanlýk artýk gençlerde de sýkça görülmeye baþlandý. Gençlerde Alzheimer ve diðer Demans türleri nadir olduðuna göre gençler neden bu kadar unutkan oldu?
Eskiden unutkanlýk deyince akýllara halk arasýndaki deyimiyle bunama (Demans) gelirdi. En sýk da yaþlýlarda görülürdü. Ama artýk unutkanlýða gençlerde daha fazla rastlanmaya baþladý. Gençlerde Alzheimer ve diðer Demans türleri nadir olduðundan, bu unutkanlýða nelerin sebep olduðu da merak edilir oldu. Bu hafta kabaca gençlerdeki unutkanlýðýn sebeplerinden bahsetmek istedim. Unutkanlýðýn, bireyin yaþýna, kiþilik özelliklerine, sahip olduðu diðer hastalýklara göre deðiþebilen pek çok nedeni olabilir. Bu yazýda en sýk görülenleri sýralayacaðým.
Dikkat eksikliðine baðlý olarak konsantrasyonu saðlamada güçlük: Dikkatimizi yeterli düzeyde veremezsek bilgiyi öðrenmemiz imkansýzlaþýr. Anlýk belleðe kayýt edemediðimiz bilginin, uzun süreli belleðe geçmesi de mümkün deðildir. O nedenle gerçekten öðrenmek istediklerimizi büyük bir dikkatle dinlemeli, izlemeli ve takip etmeliyiz. Ama eðer çabalamamýza raðmen dikkatimizi bir türlü yoðunlaþtýramýyorsak bu bir hastalýk belirtisi de olabilir. Birçoðunuzun isim olarak sýklýkla duyduðu “Dikkat Eksikliði ve Hiperaktivite Bozukluðu” her zaman tek bir formda ortaya çýkmaz. Beraberinde hiperaktivite olmak zorunda deðildir. Öðrenme güçlüðü ile ilgili sýkýntýlar yaþayan bireylerin azýmsanmayacak bir kýsmýnda, hafif formda bu hastalýk görülebilir. Eðer tüm çabalarýnýza raðmen dikkatinizi yoðunlaþtýrma probleminiz varsa, böyle bir hastalýðýn hafif formlarýndan birisine sahip olabilirsiniz.
Günlük yaþamýn stresi içerisinde kendinize yapabileceðinizden fazla yüklenmek herhangi bir hastalýða baðlý olmayan en sýk unutkanlýk nedenlerinden birisidir.
Günün büyük bölümünü cep telefonu, tablet ve bilgisayar gibi dijital cihazlarý kullanarak geçirmek: Cep telefonlarýnýn yaymýþ olduðu radyasyonun beyin hücrelerine etkisi üzerine yapýlmýþ çalýþmalar mevcut. Yayýlan radyasyonun beyin hücre ölümünü artýrabileceði ile ilgili bulgular veren çalýþmalar olduðu gibi, hiçbir etkisi olmadýðý sonucuna ulaþan çalýþmalar da var. Ama bilinen bir gerçek var ki; dijital cihazlar dikkat daðýnýklýðýna sebep olarak unutkanlýðý tetikliyorlar.
B12 vitamini eksikliði: B12 vitamini eksikliðinin sebep olduðu unutkanlýk, vitaminin yeterli düzeyde alýnmasý ile düzelir. B12 vitamin eksikliðine baðlý Demans ise çok nadir görülür. Genellikle gördüðümüz tablo, ya sadece B12 eksikliðine baðlý unutkanlýk ya da zaten Alzheimer hastasý olan bireyde B12 eksikliði ile birlikte unutkanlýðýn belirginleþmesidir.
Folik asit eksikliði: Gebelerde sýk görülür. Eksik olan vitaminin tamamlanmasý ile düzelir.
Demir eksikliði: Unutkanlýk dýþýnda yorgunluk ve halsizlik de belirgindir. Tedavi ile demir düzeyi normale geldiðinde düzelir.
Hipotiroidi/Tiroid hormon düzensizlikleri; Tiroidin az çalýþmasýna baðlý ya da ameliyatla tiroid bezinin alýnmasý sonrasý geliþen bir durumdur. Unutkanlýk dýþýnda birçok baþka belirtisi de olur. Uygun tedavi ile durum düzelir.
Depresyon: Depresyon ayný zamanda zihinsel yavaþlama yaparak hafýzamýzý olumsuz etkiler. Tedavi edildiði takdirde hafýza eski durumuna döner.
Kaygý bozukluðu: Halk arasýnda “Panik Atak” olarak adlandýrýlan kaygý bozukluklarý da hafýzamýzý kötü etkileyen sebeplerdendir. Tedavi edildiði takdirde hafýza sorunu da düzelir.
Uyku bozukluklarý: Uyku sýrasýnda kýsa süreli bellekteki bilgiler, uzun süreli belleðe aktarýlýrlar. Uyku dönemlerinin sürelerinde bir düzensizlik ve/veya uykusuzluk unutkanlýða sebep olabilir.
Alkol ve uyuþturucu madde kullanýmý.
Saðlýksýz diyetler: Maalesef bu durumla sýk karþýlaþýyoruz. Çok katý diyetler (hastanýn kendisi ya da diyetisyen olmayan kiþiler tarafýndan verilen diyetlerle) bir süre sonra vücudun ihtiyacý olan vitamin ve minerallerin kaybýna yol açarak unutkanlýk, saç dökülmesi, cilt problemleri ile birlikte birçok saðlýk sorununa neden olabiliyor.
Alzheimer hastalýðýnýn zamanla artýþ göstermesi, unutkanlýk þikayetinin çok fazla görülmeye baþlanmasý insanlarda bir tedirginlik oluþturdu. Her unutkanlýðýn Alzheimer hastalýðý olabileceðinin düþünülmesi, duruma ticari anlamda bakanlarýn da oldukça iþine geliyor. Hatta bu tarz ‘’müþteri’’lere özendirici olmasý bakýmýndan ‘’Bellek Check-up’ý’’ adý altýnda özel paketler oluþturan hastanelerin sayýsý da az deðil. Bu paketin içerisinde çok basit bazý nöropsikolojik testler, beyin MR’ý ve bazý kan tetkikleri var. Unutkanlýk þikayeti ile baþvuran bireylerde yaþ ve kiþisel özelliklere göre yapýlmasý gereken tetkiklerin farklý olmasý gerekirken, bunlarýn tek bir baþlýk altýnda toplanmasý ticari sebeplerle oluyor maalesef. Eðer herhangi bir þikayetiniz yoksa ‘’Bellek Check-up’ý’’ için baþvurmanýz gereksiz. Herhangi bir þikayetiniz varsa ‘’Bellek-Check-up’’ý denilen adý hoþ içi boþ paket zaten yetersiz kalacaktýr. Böyle bir durumda uzman bir hekime baþvurmanýz gerekir. Yaþýnýza ve bireysel özelliklerinize uygun tetkikler yapýlarak durumunuz netliðe kavuþturulacaktýr.
