Eskiden çoğunlukla yaşlılarda rastlanan bir durum olan unutkanlık artık gençlerde de sıkça görülmeye başlandı. Gençlerde Alzheimer ve diğer Demans türleri nadir olduğuna göre gençler neden bu kadar unutkan oldu?
Eskiden unutkanlık deyince akıllara halk arasındaki deyimiyle bunama (Demans) gelirdi. En sık da yaşlılarda görülürdü. Ama artık unutkanlığa gençlerde daha fazla rastlanmaya başladı. Gençlerde Alzheimer ve diğer Demans türleri nadir olduğundan, bu unutkanlığa nelerin sebep olduğu da merak edilir oldu. Bu hafta kabaca gençlerdeki unutkanlığın sebeplerinden bahsetmek istedim. Unutkanlığın, bireyin yaşına, kişilik özelliklerine, sahip olduğu diğer hastalıklara göre değişebilen pek çok nedeni olabilir. Bu yazıda en sık görülenleri sıralayacağım.
Dikkat eksikliğine bağlı olarak konsantrasyonu sağlamada güçlük: Dikkatimizi yeterli düzeyde veremezsek bilgiyi öğrenmemiz imkansızlaşır. Anlık belleğe kayıt edemediğimiz bilginin, uzun süreli belleğe geçmesi de mümkün değildir. O nedenle gerçekten öğrenmek istediklerimizi büyük bir dikkatle dinlemeli, izlemeli ve takip etmeliyiz. Ama eğer çabalamamıza rağmen dikkatimizi bir türlü yoğunlaştıramıyorsak bu bir hastalık belirtisi de olabilir. Birçoğunuzun isim olarak sıklıkla duyduğu “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu” her zaman tek bir formda ortaya çıkmaz. Beraberinde hiperaktivite olmak zorunda değildir. Öğrenme güçlüğü ile ilgili sıkıntılar yaşayan bireylerin azımsanmayacak bir kısmında, hafif formda bu hastalık görülebilir. Eğer tüm çabalarınıza rağmen dikkatinizi yoğunlaştırma probleminiz varsa, böyle bir hastalığın hafif formlarından birisine sahip olabilirsiniz.
Günlük yaşamın stresi içerisinde kendinize yapabileceğinizden fazla yüklenmek herhangi bir hastalığa bağlı olmayan en sık unutkanlık nedenlerinden birisidir.
Günün büyük bölümünü cep telefonu, tablet ve bilgisayar gibi dijital cihazları kullanarak geçirmek: Cep telefonlarının yaymış olduğu radyasyonun beyin hücrelerine etkisi üzerine yapılmış çalışmalar mevcut. Yayılan radyasyonun beyin hücre ölümünü artırabileceği ile ilgili bulgular veren çalışmalar olduğu gibi, hiçbir etkisi olmadığı sonucuna ulaşan çalışmalar da var. Ama bilinen bir gerçek var ki; dijital cihazlar dikkat dağınıklığına sebep olarak unutkanlığı tetikliyorlar.
B12 vitamini eksikliği: B12 vitamini eksikliğinin sebep olduğu unutkanlık, vitaminin yeterli düzeyde alınması ile düzelir. B12 vitamin eksikliğine bağlı Demans ise çok nadir görülür. Genellikle gördüğümüz tablo, ya sadece B12 eksikliğine bağlı unutkanlık ya da zaten Alzheimer hastası olan bireyde B12 eksikliği ile birlikte unutkanlığın belirginleşmesidir.
Folik asit eksikliği: Gebelerde sık görülür. Eksik olan vitaminin tamamlanması ile düzelir.
Demir eksikliği: Unutkanlık dışında yorgunluk ve halsizlik de belirgindir. Tedavi ile demir düzeyi normale geldiğinde düzelir.
Hipotiroidi/Tiroid hormon düzensizlikleri; Tiroidin az çalışmasına bağlı ya da ameliyatla tiroid bezinin alınması sonrası gelişen bir durumdur. Unutkanlık dışında birçok başka belirtisi de olur. Uygun tedavi ile durum düzelir.
Depresyon: Depresyon aynı zamanda zihinsel yavaşlama yaparak hafızamızı olumsuz etkiler. Tedavi edildiği takdirde hafıza eski durumuna döner.
Kaygı bozukluğu: Halk arasında “Panik Atak” olarak adlandırılan kaygı bozuklukları da hafızamızı kötü etkileyen sebeplerdendir. Tedavi edildiği takdirde hafıza sorunu da düzelir.
Uyku bozuklukları: Uyku sırasında kısa süreli bellekteki bilgiler, uzun süreli belleğe aktarılırlar. Uyku dönemlerinin sürelerinde bir düzensizlik ve/veya uykusuzluk unutkanlığa sebep olabilir.
Alkol ve uyuşturucu madde kullanımı.
Sağlıksız diyetler: Maalesef bu durumla sık karşılaşıyoruz. Çok katı diyetler (hastanın kendisi ya da diyetisyen olmayan kişiler tarafından verilen diyetlerle) bir süre sonra vücudun ihtiyacı olan vitamin ve minerallerin kaybına yol açarak unutkanlık, saç dökülmesi, cilt problemleri ile birlikte birçok sağlık sorununa neden olabiliyor.
Alzheimer hastalığının zamanla artış göstermesi, unutkanlık şikayetinin çok fazla görülmeye başlanması insanlarda bir tedirginlik oluşturdu. Her unutkanlığın Alzheimer hastalığı olabileceğinin düşünülmesi, duruma ticari anlamda bakanların da oldukça işine geliyor. Hatta bu tarz ‘’müşteri’’lere özendirici olması bakımından ‘’Bellek Check-up’ı’’ adı altında özel paketler oluşturan hastanelerin sayısı da az değil. Bu paketin içerisinde çok basit bazı nöropsikolojik testler, beyin MR’ı ve bazı kan tetkikleri var. Unutkanlık şikayeti ile başvuran bireylerde yaş ve kişisel özelliklere göre yapılması gereken tetkiklerin farklı olması gerekirken, bunların tek bir başlık altında toplanması ticari sebeplerle oluyor maalesef. Eğer herhangi bir şikayetiniz yoksa ‘’Bellek Check-up’ı’’ için başvurmanız gereksiz. Herhangi bir şikayetiniz varsa ‘’Bellek-Check-up’’ı denilen adı hoş içi boş paket zaten yetersiz kalacaktır. Böyle bir durumda uzman bir hekime başvurmanız gerekir. Yaşınıza ve bireysel özelliklerinize uygun tetkikler yapılarak durumunuz netliğe kavuşturulacaktır.
