Gençlerin büyük çoðunluðu aileleri ile paralel deðer ve inançlara sahip olur. Örneðin çocuklarýn %80’den fazlasý ailenin futbol takýmýný tutar. Baþörtülü annelerin kýzlarýnýn büyük çoðunluðu baþörtülü olur. Allah inancý meselesinde de durum benzerdir. Bu sebeple deizm ve ateizm meselesinde paniðe kapýlacak bir durum yok. Türkiye’de dindarlýk toplumun ana damarý olarak yerleþmiþ durumda. Ana akým dindarlýk yönünde iken, daha küçük/ara akýmlarýn geliþmesi olabilir bir durum. Deizm ve ateizm bu ara akýmlar içinde dikkate alýnýr bir hareketliliðe sahip olduðu için dikkate alýnmaya deðer.
Bir önceki yazýmda anne babalarý kendilerini dindar olarak tanýmlarken, çocuklarýnýn kendilerini deist ve ateist tanýmlamasýnýn sebeplerini sýnýflamýþtým. Bunlar; bireysel travmatik yaþantýlar, aile içinde dindarlýðýn kötü temsili, toplumda dindarlýðýn kötü temsili, deizm ve ateizmin taraftarlarýnýn düþüncelerini yaymalarý, modernleþen dünyanýn trendi þeklindeydi. Bu yazýmda da bu deðiþimi etkilemenin muhtemel yollarýný yazmaya çalýþacaðým
Normalde insanlar inanma eðilimi ile doðuyor. Bunu hem “fýtrat” kavramý üzerinden dinin diliyle hem de modern psikoloji çalýþmalarýndan biliyoruz. Aslýnda inanmamaya baþlamak bir doðal halin bir bozulmasý. Bu bozulmanýn nedenlerinden biri de travmatik yaþantýlara uðramak. Tacize uðramak, dövülmek, sürekli eleþtirilmek, huzursuz bir aile ortamýnda büyümek, yalnýz büyümek gibi travmatik yaþantýlar kiþiliðin geliþimini bozuyor. Travmaya maruz kalmýþ kiþilerin doðal inanma hali bozuluyor. Bir kýsmý travmayý anlamlandýrma biçimiyle daha dindar olurken, önemli bir kýsmý öfke tepkisiyle dinden uzaklaþýyor.
Travmayý onarmak, adaleti yerine gelmesini saðlamak, travmatik kiþiyle insani ve þefkate dayalý iliþkiler kurmak psikolojinin onarýlmasý ile birlikte doðal inanma haline de geçmeyi saðlayabilir.
Ergenlik döneminde inancýný yenileme sürecinin bir kýsmý akýl yürütme iken büyük kýsmý duygu, sezgi ve algýlar üzerinden oluþur. Dindarlýðýn; sert, katý, cezalandýrýcý, þiddet içeren bir þekilde ifadesi antipatiye neden olabilir. Özellikle dindar görünümlü ama þiddet üreten DEAÞ gibi örgütler hümanist anlayýþlarýn güç kazandýðý toplumsal kesimlerde dinin olumsuz algýlanmasýna yol açabilir.
Dindarlýðýn pozitif temsili dindarlýðý besler. Dindar olup kýymete deðer yaþam öyküsü olan, dindar olup topluma katký saðlayan, dindar olup iþini çok iyi yapan kiþi veya kurumlarýn görünür olmasý toplumsal dindarlýðý besleyici rol üstlenir.
Deist veya ateist olanlarýn bir kýsmý inançlarý için bir felsefi düþünme zeminine sahiptirler. Bu kiþilerin hem kendilerini hem baþkalarýný ikna etmeye yönelik argümanlarý var. Bu kiþiler bilim - din gerilimi oluþturarak, bilim dilini dinin karþýsýna koyma alýþkanlýðýna sahipler.
Aslýnda bilim din karþýt olma zorunda deðil. Ýslam dünyasýnda bilimsel faaliyetler Ýslam bilginleri tarafýndan yapýldý. Modern dönemde Batý’da bilim faaliyetlerini yapanlarýn büyük kýsmý halen dindar.
Din ve bilim dilini uyumlu bir þekilde iki taraftan da konuþmak bu lüzumsuz gerilimi azaltmaya yardým edip, deizm veya ateizmin suni yayýlmasýný engelleyici bir faktör oluþturabilir.
