Geliþen iletiþim araçlarý nedeniyle dünya artýk çok daha küçük. Bugün dünyanýn en uzak köþesinde yetiþen bir meyve ve sebzeyi ülkemizde de biliyor ve temin edebiliyoruz. Ayný þekilde saðlýk için yararlý bir bitki de ülkemizde kullanýma girebiliyor. Meksika, Guatemala gibi Orta Amerika ülkelerinde bulunan ve Azteklerin besini olan chia tohumu ya da Peru daðlarýnda yetiþen maca kökü ülkemizde de artan ilgi görüyor.
Uzakdoðu tababeti denilince akla ilk olarak Geleneksel Çin Tababeti gelir. Yaklaþýk 5 bin yýllýk bir geçmiþi olan bu týp öðretisinin etkinliði günümüzde yürütülen kapsamlý bilimsel araþtýrmalar ile ortaya konuluyor. Bu araþtýrmalarýn sonucu, bu tip bitkisel ürünler Batý ülkelerinde de yoðun talep görmeye baþladý. Bu bitkiler arasýnda Türkiye’de pek bilinmeyen bir Çin bitkisi olan ‘Schisandrachinensis’in salkýmlar þeklindeki ufak kýrmýzý renkli meyveleri ‘þizandra’ olarak Geleneksel Çin tababetinde binlerce yýldýr kullanýlýyor. Özellikle gençliði koruyan, yaþlanma karþýtý, yani ‘anti-aging’ ve güzellik toniði olarak kabul ediliyor; ayný bitkinin Rusya’da benzer þekilde genel tonik etkisi ile vücut direncini artýrýcý, yorgunluðu giderici, stres etkenlerine karþý koruyuculuk saðladýðý kabul ediliyor. Yeryüzünde þimdiye kadar tanýmlanan tüm þizandra türleri (20-30 kadar) içerisinde sadece Asya’da yetiþen bu bitkinin meyvelerinin etkili olduðu bildiriliyor.
Zengin kimyasal içeriðine baðlý tespit edilen biyolojik etkileri nedeniyle þizandra meyvelerinden hazýrlanan özütler dermatolojik amaçlarla da yaygýn olarak kullanýlýyor. Geleneksel kayýtlarda yer alan þizandra meyvelerinin cilt üzerinde tonik, nemlendirici, yara iyileþtirici, iltihap giderici ve geniþlemiþ kan damarlarý üzerinde daraltýcý etkileri bilimsel araþtýrmalar ile destekleniyor. Özellikle taþýdýðý lignan tipi bileþenlerin iltihap giderici ve antioksidan etkileri dikkat çekici. Lignanlarýn iltihap giderici etkisini vücutta bazý enzimlerin COX-2 ve nitrik oksit sentaz (NOS) salgýlanmasýný baskýlayarak gösterdiði ortaya konulmuþ. Þizandra meyvelerinin nitrik oksit oluþumunu azaltmasý, Geleneksel Çin Týbbýnda geniþlemiþ kan damarlarýný daraltýcý olarak kullanýlýþýný da doðrulamaktadýr. Meyvelerin bu etkisinden kozmetik formüllerde çeþitli amaçlarla yararlanýlýyor.
- Cildin koruyucu engelini kuvvetlendirerek tahriþin azaltýlmasý.
- Ciltte yaþlanmanýn etkilerini hafifletmek (Anti-aging) ve canlandýrmak.
- Güneþ ýþýnlarýna baðlý olarak oluþan zararlý reaktif oksijen radikallerinin deri dokusunda hasara (Foto-yaþlanma) karþý koruyuculuk saðlamak amacýyla.
- Þizandra meyvelerinin etkileri sadece derideki bu iþlevleri ile sýnýrlý deðil, þüphesiz. Asya týp öðretisinde meyvelerin günümüzde hepimizin yakýndýðý sorunlar olan vücut direncinin artýrýlmasý, yorgunluðun giderilmesi, stres etkenlerine karþý mücadelede gündemde yer alacaðý aþikar.
