Gurbet þarký ve türkülerini sever misiniz? Mesela “Olmaz olsun bu gurbet/Beni buldu akýbet” diye baþlayan güzel þarkýyý, ya da “Gurbet elde bir hal geldi baþýma/ Aðlama gözlerim Mevla kerimdir” diyen yanýk türküyü?
Benim aklýma gurbetten bahsedince göç, göçten bahsedince gurbet gelir. Gecen hafta TBMM ile AB’nin ortaklaþa yürüttüðü “Parlamentolar Arasý Deðiþim ve Diyalog” projesi çerçevesinde, Hatay’da, “Göç Yönetimi” baþlýklý bir toplantýya baþkanlýk yaptým. Konu çok geniþ ve çetrefilli.
Türkiye açýsýndan göçle ilgili iki güncel konu var. Biri, AB ülkeleriyle aramýzdaki vize sorunu, diðeri Suriye’den can kaygýsýyla ülkemize sýðýnan Suriyeliler ve kamplarý.
AB ülkeleri, çok büyük bir problem olarak gördükleri yasa dýþý göç sorununu, Türkiye ile iþbirliði yapmadan çözemeyeceklerini anlamýþ gibiler. Entegre sýnýr yönetimi de dâhil bu iþin 10 milyar liraya yakýn maliyeti var. Bu yüksek miktar için AB katkýsý þart. AB komiseri Stefan Fule, pozitif gündem içinde bu iþe ve baðlantýlý olarak vize konusuna özel bir önem atfediyor gibi.
Suriye’den gelen sýðýnmacýlarýn kampýnda þartlar zor. Burada uzun sure kalanlar için büyük sorun var. Bizim ilginç gözlemlerimiz oldu kampý dolaþýrken. Bir defa bütün aileler çok çocuklu. Kamp sakinleri durumdan memnun gözüküyorlardý. Çok sayýda Suriyeliyle konuþtum ben, kadýn, erkek, çocuk, hasta, gazi... Þartlar bir hayli zor, ama açýk bir memnuniyet var. Arkadaþlarýma sordum, hepsi doðruladýlar beni. Can kaygýsý her þeyin üstünde. “Dönmek ister misiniz” soruma hepsi “önce Esad gitmeli” diye cevap verdiler.
Sizce bu dünyanýn ilk göçmeni kim? Hacettepe Üniversitesi Göç Araþtýrmalarý Merkezi Müdürü Doç. Dr. Murat Erdoðan’a göre Hz. Âdem ve Hz. Havva. Hz. Muhammed’in hicretini dünyanýn en kutsal göç olaylarýndan biri olarak düþünmüþtüm hep ama cennetten dünyaya geliþi bir göç olarak telakki etmemiþtim. Hz. Musa’nýn kavmiyle Kýzýldeniz’i geçiþi de kutsal göçlerden birisi.
Göçlerin önemli sebepleri var kuþkusuz. Peygamberimiz özgürlük uðruna hicret etmiþti. Siyasi bir göç de diyebiliriz Habeþistan’a gönderdiði arkadaþlarýna da “orada özgürlük var” demiþti. Göçler özgürlük adýna, daha iyi hayat þartlarý adýna, güvenlik adýna gerçekleþiyor. Göç alan yerler bir zenginliðe kavuþuyor, kültürel çeþitlilik artýyor. Medine en güzel örnek. Göç alan Amerika’nýn ne kadar müreffeh hale geldiðini biliyoruz. Tarihte bize anlatýlan kavimler göçü de dünyanýn gidiþatýný etkilemiþ önemli olaylardan biri. Ya bizim Anadolu’ya göçümüz... Bugünlerde Ergenekon sözcüðüne yüklenen anlam çok hoþ olmasa da Ergenekon’da baþlayýp Anadolu’da göç efsanesi sizi de bir zamanlar meraka boðdu mu? Benim en sevdiðim tarihi karakterlerden biri “Horasan erenleri” diye bildiðimiz mübarek göçmenlerdir. Ne kadar ulvi ve önemli isler yapý bu derviþler.
Gönüllü ve gönülsüz göçler var tarihte. Amerika’ya giden Avrupalýlar gönüllü sayýlýr, Afrika’dan götürülen Kunta Kinteler gönülsüz.
Cumhuriyetin ilk yýllarýnda Sivas ve Trakya’da zorunlu ikamete tabi tutulan binlerce insan var Doðudan. Bu dönemleri yazanlar çok. O dönemin acýlarý yeni yeni ortaya çýkýyor ve hesaba çekiliyor. Sadece Dersim olayýnýn acýlarý bile yürek burkmaya yeter.
Rumeli’nin kaybý ve ardýndan gelen göç bizim tarihimizin en acý safhalarý arasýnda yer alýr. Hem 93 harbinin, hem Balkan harbinin arkasýndan yaþanan sefalet bir faciadýr. Yerlerinden yurtlarýndan edilen insanlarýn halini okuduðum anýlar bende derin izler býrakmýþtýr.
Filistinli mülteciler bütün dünyayý meþgul eden ama Ýsrail’in azgýnlýðýna kurban edilen insanlar olarak her zaman akýllarda.
Bizdeki þehirleþme sonucu ortaya çýkan köyden þehre göç hala en önemli sosyal problemlerimizden biri. Çarpýk þehirleþme de vaktinde bu iþlere dair bir öngörü geliþtiremeyen toplumumuzun eseri.
Ýþçilerimiz... Bir zamanlar “biricik ihraç malýmýz” diyerek sorunun ciddiyetine parmak basanlar olsa da maalesef Almanya’ya gönderdiðimiz bu insanlara çok uzun süre sahip çýkmayý akýl edemedik.
Þimdi soru þu: Beyin göçü ile yukarda saydýklarýmýz arasýnda bir münasebet var mý?
